Vragen bij ons veelgodendom

Sommigen zeggen dat wat wij zien ons weerspiegelt.

Het atheïsme is geen bloeiende zaak. De meeste mensen zijn niet zozeer atheïst als wel polytheïst: zij vertrouwen niet op de Ene God van jodendom, christendom en islam, maar laten zich door vele goden gebieden.

We hoeven bij ‘goden’ niet allereerst te denken aan bovennatuurlijke figuren. De voornaamste goden zijn andere mensen. De collega die net even slimmer, doortastender en knapper lijkt te zijn dan jij: je haat haar of bewondert hem. Je imiteert hem of probeert te worden zoals hij. Mensen kunnen daar ver in gaan: dezelfde kleren gaan dragen is vrij gewoon, iemand stalken is dat niet meer.

Rivaliteit

Je kunt jezelf verliezen in de rivaliteit. Je kunt heel je leven opofferen aan het vereren van de ander. Tallozen vereerden Adolf Hitler, maar de afgod kan dicht bij je in de buurt leven, op het kantoor, in de werkplaats, op het sportveld. Overigens kan sport zelf of een sportclub ook een afgod zijn, als het hele weekend in het teken daarvan staat. Tijdens de werktijd worden we wellicht gedreven door de droom van veel vrije tijd – het is niet één godheid die wij vereren en die wij misschien vrezen: vandaag is deze collega, sportheld of schrijver je afgod, morgen een andere.

Geld, macht, seks

De klassieke afgoden zijn geld, macht en seks. Al het kwaad kun je tot deze drie terugvoeren. De afgod van rijkdom, waarbij heel je leven in het teken staat van meer en meer geld vergaren. Je geeft misschien veel geld weg, maar je laat dit merken aan degene die je goed doet, zodat je hem of haar aan jezelf verplicht. Door het geld krijg je macht en door macht kun je weer betere resultaten boeken in bedrijven en op instituten.
Macht, prestige, charisma, boven anderen staan: dat maakt het mogelijk te beslissen over het leven van anderen en te voorkomen dat anderen beslissen over jou. Seksueel genot afdwingen, anderen misbruiken en verlagen tot een instrument: je laat vooral je macht zien.

In welke god geloof jij?

De mensen worden goden voor elkaar. Zij loochenen God en zien hun naasten als goden. Zij willen zichzelf blijven of worden, maar maken zich afhankelijk van hun buren en van wie in de sociale media opduiken. Zij identificeren zich met hen, denken zichzelf te zijn, maar verliezen in feite zich aan anderen.

De vraag is niet geloven in God of niet, maar in welke god geloof jij? Op welke god vertrouw je? De Bijbel pleit voor een God die aan de kant staat van hen die dreigen overgeslagen te worden. God gaat ons te boven. We hebben geen taal voor hem. Niet wij zoeken hem/haar, maar allereerst zoekt hij/zij ons met de oproep de minsten op te zoeken.

We zien zo noch de anderen noch onszelf als goden. We kunnen niet met hem/haar concurreren. Dit geeft ons de ruimte om zelf beslissingen te nemen. Hoe dichter je bij je ‘god’ zit, hoe minder vrij je bent. In de Bijbelse God geloven en op hem vertrouwen, maakt het mogelijk gevonden te worden en jezelf te vinden.