Afwezig vanuit de liefde

Bij de inhuldiging van de nieuwe koning viel het mij op dat de eed steeds besloten werd met de woorden: ‘zo helpe mij God almachtig’. Als ik daar als Kamerlid gestaan had, had ik de belofte uitgesproken: ‘dit beloof ik’. Niet alleen vind ik het vreemd om een eed af te leggen op een boek, de Bijbel, die het zweren uitdrukkelijk verbiedt – uw ja zij uw ja – maar mij stoorden vooral de woorden ‘God almachtig’.

Is God almachtig? In de traditionele opvatting van God, is God inderdaad almachtig. In de Bijbel komt deze ‘eigenschap’ van God zelden voor.

god is liefde

Als we uitgaan van de ‘conclusie’ van de Bijbel, dat God liefde is, dan moet de formulering ‘God almachtig’ verdwijnen. Als je lief hebt, wil je niet almachtig zijn. Je wilt niet de ander overheersen of tot een soort robot maken. Je wilt niet dat de ander een kopie van jezelf is. Wat de relatie leuk en liefdevol maakt, is het verrassende van de ander. Het lijkt aantrekkelijk dat de ander dezelfde verlangens heeft, dezelfde verwachtingen, dezelfde hoop. Maar als we hetzelfde willen bezitten en hetzelfde willen doen is een conflict niet te vermijden.

God is de andere

We weten niet echt wat het betekent dat God liefde is. God is de andere, de vreemdeling. ‘God is liefde’ betekent in elk geval dat God ons en onze wereld niet wil overheersen. Ik herinner me dat ik in Amerika in de receptie van een studiecentrum aan het wachten was op een taxi. De receptioniste was invalide; ze zat in een rolstoel. We raakten in gesprek en zij had het steeds over ‘Gods plan voor jou’. Ik kon en kan daar niet veel mee.

Ik geloof niet dat God een plan, laat staan een uitgewerkt programma voor mij in petto heeft. Het is juist wegens het vertrouwen dat God liefde is, dat we ervaren dat God afwezig is en niet ingrijpt in ons leven. God blijft op een afstand. Zijn transcendentie berust niet op de grootheid en almacht van God, maar op zijn liefde. Het atheïsme is als levensovertuiging een mogelijkheid omdat God afwezig is of – kan men zeggen – omdat God liefde is. We moeten telkens weer onze twijfel overwinnen en ook het traditionele beeld van een almachtige en straffende God voorbijgaan.

God is machteloos

In tegenstelling met de nadruk op de macht van God, ervaar ik God als machteloos. Dat God op een afstand blijft, is een vorm van respect en komt voort uit zijn liefde die ieder mens zichzelf wil laten zijn. God houdt ook van degenen die zijn vijanden willen zijn of van hen die geheel en al onverschillig zijn. Wij danken onze vrijheid aan Gods liefde voor ons. De dieren en de planten, de gehele kosmos hebben een ‘vrijheid’ die geringer en anders is dan de onze, maar enige gelijkenis heeft met die van ons. Ook die ‘onafhankelijkheid’ komt voort uit de liefde van God. We mogen ons soms overgelaten voelen aan het lot, maar in feite zijn we overgelaten aan Gods liefde.

Dezelfde liefde die de afstand schept tussen God en mijzelf en zorgt dat ik mijzelf kan zijn, is ook datgene dat mij doet vertrouwen dat God nabij is. Dat God van mij houdt, geeft mij zelfvertrouwen: ik mag er zijn. De liefde voor mijzelf grondt in de liefde van God. Dat God houdt van mijn naasten en mijn vijanden, uiteindelijk van alle mensen, is een oproep en uitnodiging God na te volgen en anderen lief te hebben zoals ik van mezelf houd. Liefde is meer dan een emotie, ze is vooral een handelen: de ander de ruimte geven en nabij zijn.

Delen:

4 Comments

Opgeslagen onder God

4 Responses to Afwezig vanuit de liefde

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *