‘Carnaval in Huissen geeft ons vleugels’, staat er op de kaartjes van de engelen. Foto: De Kraonige Zwaone. Klik om te vergroten.
Het is weer stil geworden rond ons huis. Carnaval is voorbij. De eerste nacht van vrijdag op zaterdag, eigenlijk voordat de Carnaval officieel begint, hoorde ik, toen ik even wakker schoot, nog om half twee muziek en geschreeuw. De andere nachten was het op een vroeger tijdstip eerder rustig. De gast die hier kwam om in alle rust een stuk te schrijven, mocht blij zijn dat ze een kamer aan de voorkant met zicht op de uiterwaarden had. Daar bleef het rustig.
De plaats waar ik woon heeft een echt straatcarnaval. Vooral op maandag en zondag is er veel te doen. Op zondag is er de optocht. De wagens zien er niet zo goed verzorgd uit als meer naar het zuiden. Maandag is de dag om van het ene café naar het andere te zwerven.
Het leukste is dat met een groepje. Een bewaakt de gemeenschappelijke kas. Een ander kijkt wat voor nieuwe biersoorten er zijn. Als iedereen wat is uitgerust, begint iemand het refrein van een lied te zingen – dan is dit het teken om op te staan en naar een volgende drinkplaats te gaan. De rondgang wordt meestal besloten met gezamenlijk stamppot eten, boerenkool of hutspot. Dinsdag is er een plek waar je kunt laten zien dat je heel goed bier kunt serveren, alleen of met een ander. Met een blad vol plastic glazen met bier moet je een stuk naar boven lopen en dan weer naar beneden. Zelden lukt iemand dat, hoe hard er ook geschreeuwd wordt, want de zeildoeken waarover men moet lopen zijn met olie ingesmeerd. Dikke pret dus.
Vroeger werd op Vastenavond laat de oproep gedaan: morgen het askruisje halen, maar ik heb de indruk dat op vele plekken, dit niet meer gebeurt.
In het dagblad Trouw van vrijdag 7 maart wordt gezegd dat Carnaval van oorsprong een christelijk feest is om de vasten in te luiden. Dit is echter onjuist. Het is een heidens vóórchristelijk feest. In de vorm zoals wij die kennen is het een poging dit feest te kerstenen. Doel van het feest is de samenleving bij elkaar te houden. Er treden in de loop van het jaar allerlei spanningen op die de gezamenlijkheid bedreigen. De leden van de gemeenschap weten dat zij dicht bij de grens leven tussen een geordend samenleving en de chaos waarin ieder dreigt met iedereen ruzie te maken.
Carnaval in Huissen.
Het feest dat wij kennen als Carnaval is een poging de chaos te vlug af te zijn. We scheppen daarom een kunstmatige chaos, die daarom ook minder gevaarlijk is. We verkleden ons als boeren of juist als geleerden of rijken, iedereen is gelijk. Je kunt je woede op de bestuurders uitvieren en hardop zeggen wat ze verkeerd gedaan hebben: dat moet zelfs, je bent in beginsel onschendbaar. Het feest eindigt moorddadig. Want gedurende het feest wordt ook iemand aangewezen die de schuld draagt van de slechte verhoudingen en spanningen. Deze man of vrouw wordt tot zondebok gemaakt en vervolgens door de menigte vermoord. Omdat hij met zijn dood de spanningen lijkt te verjagen en vrede brengt, wordt hem Koninklijke, ja zelfs goddelijk eigenschappen toegekend.
Het christendom heeft de moord uit het scenario gehaald en de lege plek opgevuld met het toekennen van Koninklijke eigenschappen aan de zondebok. Zo dacht koning Willem II dat hij mensen kon genezen dank zij zijn koningschap. Er werd niemand vermoord, maar in plaats daad van werd een pop verbrandt die ‘Carnaval’ genoemd werd, zoals in Maastricht, of er werden twee poppen verdronken zoals in Tilburg, of het askruisje verving dit.
Soms liep het Carnaval uit de hand. Een beroemd geval is het Carnaval van het Franse plaatsje Romans (tussen Valence en Grenoble) in 1579 en 158o. De chaos nam het Carnaval over en er vielen meer dan duizend doden.
Wat is de toekomst van Carnaval? Het zal verder geseculariseerd worden. Het is te hopen dat het geweld niet terugkeert. Misschien verdwijnt het feest gewoon, of is kijken naar de optochten op de tv genoeg om onze spanningen op te lossen.