Waar blijft de bevrijdende God?

'Ik weet niet of er zoiets is als een authentiek zelf...'

‘Ik weet niet of er zoiets is als een authentiek zelf…’

De toekomst is altijd weer een verrassing. Je hebt de toekomst profetisch aangekondigd en nu het zover is – je bent inmiddels boven de zeventig, je toekomst is heden geworden – valt het tegen. De Bijbelse profeten hebben ons met prachtige beelden geïnspireerd. Maar het lijkt er op dat die goede toekomst weer naar achteren is verschoven.

Vorige week is het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau verschenen over de kerkelijkheid in Nederland. Over de resultaten kan ik, en vele anderen niet juichen. Progressieve katholieken hebben / hadden min of meer hetzelfde godsbeeld: een bevrijdende God, een God die liefde is en die op niet-gewelddadige wijze onze wereld een ander gezicht wil geven, een wereld van gerechtigheid en vrede. We zouden dan niet meer leven in een wereld die bedreigd wordt in zijn voortbestaan en niet meer een kerk zijn die uit is op macht en onderwerping opeist.

Het Sociaal Cultureel Planbureau doorkruist onze verwachtingen. Bijna de helft van de kerkgangers tussen 17 en 30 jaar is van mening dat je je moet houden aan de voorschriften die de leiding van de Kerk uitvaardigt.

Alle leeftijdsgroepen werden tussen 1996 en 2006 gezagsgetrouwer; een tendens die bij de jongste leeftijdsgroepen al een decennium eerder op gang kwam. Meer vrijzinnig ingestelde gelovigen haken af, waardoor steeds meer een kern van ‘echte gelovigen’ binnen de kerken overblijft.

Deze jongeren zeggen van harte ‘ja’ op leerstellingen zoals: de Bijbel is het woord van God. Er is een leven na de dood, de duivel bestaat, er is een hemel en een hel. Katholieke groepen verheugen zich dat de hemel niet is ‘afgeschaft’, jongeren uit een protestante traditie vinden het een goede zaak dat de hel terug is die ze nu niet langer zien als een brandende brandstapel, maar eerder als een eenzame plaats zonder menselijk contact.

Waar ik moeite mee heb is het betrekkelijk gemak waarmee men gelovigen indeelt in fundamentalisten en vrijzinnigen. Ik vermoed dat vele zogenaamde vrijzinnigen ook deze geloofsartikelen beamen met wel allerlei nuanceringen. Zij wekken misschien de indruk dat geloven voor hen een individuele zaak is: je stelt je eigen geloofsgetuigenis op en je past die aan wanneer je dit nodig vindt. Dat lijkt me een karikatuur. Vrijzinnigheid is wel zwakker dan het fundamentalisme. Vrijzinnigen hebben, denk ik, meer oog voor de wereld waarin zij leven. Ze zijn niet gewend zaken te verabsoluteren. Relativeren is eerder hun houding.

fundi-740x317

Uit het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau wordt niet duidelijk wat de redenen zijn dat althans een deel van de jeugd zo gezagsgetrouw is. Waarschijnlijk zijn er meerdere redenen. Ik zelf hoop dat de werkelijkheid van het dagelijkse leven deze jonge mensen ertoe zal brengen wat genuanceerder en minder absoluut, meer relativerend over geloven te spreken. Jonge mensen hebben net hun eigen identiteit opgebouwd. Daaraan willen zij zich vasthouden. Zekerheid is voor hen belangrijk, terwijl de zogenaamde vrijdenkers zich thuis voelen in hun eigen identiteit en bereid zijn vormen van geloof te relativeren.

Zeer algemeen verbreid is het geloof dat de ‘zin’ van het leven ligt in de ontdekking van je ‘ware ik’, je ‘authentieke zelf’, dat verborgen ligt in de diepere lagen van je persoonlijkheid. Het is een opvatting die ik niet deel. Ik weet niet of er zoiets is als een authentiek zelf. Het lijkt mij armoedig om alleen jezelf te ontmoeten. Je wordt rijker door de ontmoeting met anderen (en de Ander). Wie zijn leven verliest zal het winnen, lezen we in het Nieuwe Testament. Ik blijf zeer benieuwd wat de toekomst op het gebied van geloof en kerk zal brengen.

Delen:

2 Comments

Opgeslagen onder Geloven vandaag

2 Responses to Waar blijft de bevrijdende God?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *