Een belofte is een heen en weer

Een belofte schept een beetje vaste grond om op te staan, zodat je je weg naar de toekomst kunt beginnen. Vorige week gebruikte ik voor ‘de toekomst’ het beeld van een oceaan die je moet gaan bevaren. De belofte maakt het mogelijk minstens de eerste slagen te doen. Tegelijk bevestigt ze hoe kwetsbaar ze is: woorden van een medemens zijn even vergankelijk als ik. Ik ontleen dit beeld aan de Joods-Duitse filosofe Hanna Arendt.

'De belofte van een veilige overvaart uit de mond van winstmakers is een valse belofte, dus geen belofte.'

‘De belofte van een veilige overvaart uit de mond van winstmakers is een valse belofte, dus geen belofte.’

In het nieuws op radio en tv horen we tegelijk verhalen die niet als een beeld van iets anders bedoeld zijn. Kleine, nauwelijks zeewaardige bootjes worden gebruikt om mensen te vervoeren vanuit Noord-Afrika en Azië naar Europa. Deze mensen zijn ten dele op de vlucht voor het oorlogsgeweld, ten dele zijn ze uit op een beter bestaan. En voor een deel zijn ze op de vlucht voor de uitdroging van de aarde die te wijten is aan de manier wij omgaan met de natuur, met als gevolg klimaatveranderingen, die op vele plekken het leven onmogelijk zullen maken. Men hoopt de verhoging van de temperatuur tot twee graden te kunnen beperken.

In de toekomst kan het aantal klimaatvluchtelingen toenemen tot vijftig miljoen en meer.

Aangekomen aan de zee, zoeken deze vluchtelingen een scheepje om de Middellandse zee over te steken naar Italië. Malta, Spanje, Frankrijk. Ze zijn bereid grote bedragen neer te tellen voor een plekje op een boot. En hier duikt het woord ‘belofte’ op. Misdadige types beloven aan de vluchtelingen dat zij garant staan voor een veilige reis. Er moet natuurlijk wel eerst betaald worden. De bootjes die zij ter beschikking hebben, zijn wrakken die bovendien overvol geladen worden met mensen. Sommige van deze ‘doodskisten’ halen toch nog de overkant, Europa of worden onderweg opgevangen. Heel wat bootjes vergaan en de opvarenden verdrinken.

De belofte van een veilige overvaart uit de mond van winstmakers is niet betrouwbaar. Het is een valse belofte, een karikatuur van een belofte, dus geen belofte. Beloven is iets anders dan een financiële overeenkomst tussen twee of meer partijen van wie men aanneemt dat zij handelen als gelijken, zelfs als het duidelijk is dat de ene partij sterker is dan de ander. Tanken bij Shell bijvoorbeeld. Geld kan een rol spelen bij een belofte: je kunt geld beloven.

Een belofte schept een verbintenis, een verbond, tussen mensen die van elkaar verschillen. Zij die een belofte doen gaan er vanuit dat partijen niet gelijk zijn en evenveel macht hebben. Dat is veel realistischer. Zelfs als twee mensen zich gelijkwaardig voelen, is het toch zo dat op het ene moment of in de ene situatie de een sterker is dan de ander. Ze hebben dit zelf misschien niet eens in de gaten.

Een belofte gaat uit van degene die de sterkste is. De ‘minder sterke’ – liever dan de ‘zwakke’ – op dat moment en in die situatie kan ook een belofte doen. Hij of zij moet in elk geval de belofte van de ander accepteren. Anders gebeurt er niets. De spanning is niet allereerst : houdt de ander zich aan zijn belofte, maar: houd ik mijzelf aan de belofte die ik gedaan heb? Het kan zijn dat omstandigheden het onmogelijk maken de belofte in te lossen. Een belofte geeft ruggensteun bij de uitdaging die de toekomst altijd inhoudt.

Een belofte kan zeeën aan. Maar de belofte moet wel echt zijn. Een valse belofte maakt de chaos nog groter en dan winnen de zeeën het van ieder die ze bevaart.

Delen:

Schrijf een reactie

Opgeslagen onder Geloven vandaag

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *