Ben je gelovig of een intellectueel?

Of is het zo dat de natuurwetenschappelijke kijk op de wereld onze blik vernauwt en verarmt?

Of is het zo dat de natuurwetenschappelijke kijk op de wereld onze blik vernauwt en verarmt?

Net toen ik mijn de dekens om me heen trok om te gaan slapen, begon een van die radioprogramma’s van na middernacht uit te zenden. De interviewer had een theatermaakster uitgenodigd voor een interview. Zijn eerste vraag was: ‘Wat heeft u gestudeerd? Kennelijk had hij niet zoveel voorwerk verricht, want hij was verbluft over het antwoord: ‘godsdienstwetenschappen’.

Hij reageerde met een teleurgesteld: ‘Bent u dan gelovig? Ik heb u altijd gezien als een intellectueel’.

De vrouw begon haar gelovig zijn te ontkennen, ze zei wat vage dingen, gaf toe dat zij vaag waren, en vertelde dat ze een keer vijf dagen, vijf keer per dag, op boeddhistische wijze in een bezinningscentrum gemediteerd had. Toen had ze veel ‘ruimte’ ervaren. Dat was voor haar een religieus gebeuren geweest.

Op dit punt gekomen, besloten de twee maar terug te keren naar het oorspronkelijke onderwerp, het theater, en besloot ik te gaan slapen.

Ik had weer wat ‘ geleerd’. Ik was een gelovige en geen intellectueel. Gelovig zijn zou zoiets betekenen als in het duister verkeren, leven in de tijd van voor de Verlichting, die begon in de achttiende eeuw.

Deze beweging heeft een grote vlucht genomen en heeft ons in het westen tolerant gemaakt, zodat we naast de natuurwetenschappen ook de namen en mythen kennen van de Romeinse en Griekse goden. Het joden- en het christendom hebben het nooit zover gebracht bij mijn weten (ik ben tenslotte volgens de interviewer geen intellectueel) dat de Bijbelse verhalen tot het curriculum van openbare scholen behoren.

Ik krijg soms de indruk dat je voor elke levensovertuiging open moet staan en tolerant moet zijn, behalve voor de joods-christelijke. De joods-christelijke traditie wordt wél in positieve zin genoemd in verband met bijvoorbeeld de komst van asielzoekers. Het hoort bij onze christelijke beschaving zulke mensen op te vangen, zegt men.

'De mensen van de tijd van voor de Verlichting leefden in duisternis.'

‘De mensen van de tijd van voor de Verlichting leefden in duisternis.’ (Beeld: Aleppo in Syrië, 2016).

In feite zien we de kerken leegkopen, terwijl de overwinning van de alles beheersende natuurwetenschap naderbij komt. De natuurwetenschappen zijn dragers en model van alle wetenschap, van de vrijheid, van alle kennis.

De mensen van de tijd van voor de Verlichting leefden in duisternis. Zij waren niet in staat om met één bom een miljoenenstad te vernietigen of om gaskamers te bouwen. Wij zijn zo intelligent dat we elk conflict met een handomdraai kunnen oplossen.

Of is het zo dat de natuurwetenschappelijke kijk op de wereld ons een tunnelvisie geeft en onze blik vernauwt en verarmt? Kunnen we ontkomen aan ethische vragen? Moet alles wat kan, gedaan worden? Of is het dwaasheid en niet intelligent zulke vragen te blijven stellen?

Misschien kun je alleen vage woorden gebruiken wanneer het gaat over godsdienst en geloof, zoals de dame deed die in het nachtelijk radioprogramma geïnterviewd werd.

Gelovig zijn is niet het opschrijven van een wiskundige formule. Geloven heeft te maken met het zeer persoonlijke. Gelukkig heeft het ook een publiek karakter. Als het alleen maar persoonlijk zou zijn, dan was er geen taal voor geweest en was er geen communicatie over.

Geloven staat dichter bij het gedicht dan bij de natuurwetenschappen. Gedichten reiken over grenzen heen. Ze verdunnen de vaste substantie van de werkelijkheid en maakt haar vager.

Zoals het mogelijk is goede en slechte gedichten van elkaar te onderscheiden is er kritiek mogelijk op godsdienstige en gelovige uitingen. Een goed gedicht moet een zekere exactheid hebben naast de vaagheid. De woorden moeten precies op de goede plaats staan.

Dat geldt ook voor geloofsgetuigenissen. En dat eist veel van het intellect.

Delen:

1 reactie

Opgeslagen onder Geloven vandaag

One Response to Ben je gelovig of een intellectueel?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *