Is het nu een viering of een concert?

Toen ik twee weken geleden de TV aanzette kwam ik midden in een uitzending terecht van de BBC van een Evensong. De Evensong is een liturgisch avondgebed, de Anglicaanse hervorming van de vespers. Je kunt die op je eentje bidden of met meerderen, je kunt deze vespers hardop zeggen of zingen, het zingen kan gebeuren op relatief eenvoudige wijze of professioneel, door een mannen- en jongenskoor of door vrouwen. Traditioneel bestaat het koor uit ongeveer 16 jongens en 16 mannen. Liefst zingen ze in een kerk met een klassiek koorgestoelte.

Evensong in een college in Oxford. Het is een gebedsdienst, maar voor veel bezoekers een concert. 'Hier begint mijn verwarring.'

Evensong in Magdalen College in Oxford. Het is een gebedsdienst, maar voor veel bezoekers een concert. ‘Hier begint mijn verwarring.’

Het koor kan deel uitmaken van de kathedraal van een bisdom of bij een andere institutie, bij een universiteit bijvoorbeeld. Wat de universiteiten betreft, zingt het koor driemaal acht weken – de universiteit draait in dit ritme op volle kracht. Jaar na jaar, eeuw na eeuw gaat dit door.

De Evensong begint met een schuldbelijdenis, gevolgd door een of meer psalmen, een lezing uit het Oude Testament en het Magnificat uit het evangelie van Lucas. Daarna een lezing uit het Nieuwe Testament, psalmen en een reeks gebeden. Zo men wil, is er dan nog ruimte voor een of meer liederen die door alle aanwezigen kunnen worden meegezongen. Het koor en de dienstdoende priester komt in een stoet de kerk binnen en verlaat haar op dezelfde manier. Het geheel duurt een half uur.

Ik ben vaak bij een Evensong geweest toen ik in Oxford woonde. Drie colleges hebben een gezongen Evensong: Magdalen College met kaarslicht, Christ Church, tevens kathedraal van het bisdom Oxford, New College, gesticht in 1380 en het eerste college met een koor.         

In Nederland is deze traditie van Evensong niet of nauwelijks bekend. Wij hebben de traditie van de uitvoering van de Matthäus Passion van Bach, een muziekstuk van drie uur. Ze wordt bij voorkeur gezongen in en rond de Goede Week.

Matthäus Passion in een kerk in Oss, om het altaar heen.

Concert of viering? Matthäus Passion in een kerk in Oss, om het altaar heen.

De passie omvat het lijdensverhaal van Jezus en enige liederen die de vroomheid ademen van de tijd toen de compositie gemaakt werd. Veel nadruk op het gevoel, op ‘bloed en wonden’. De opstelling van het koor, de plaats van de dirigent, de zitplaatsen van de bezoekers, alles wijst erop dat dit een gewoon concert is. Maar als de bezoekers geïnterviewd worden, blijkt dit meer dan een concert te zijn. Het is een beleving, een religieuze beleving, die men niet graag wil missen. De bezoekers gaan zelden of nooit naar een kerkdienst, ze zullen zich niet gauw ‘christen’ noemen.

Hier begint mijn verwarring. De passie is een concert voor orkest en zang. Maar voor vele mensen is ze weliswaar geen kerkdienst, ze heeft iets van een religieus gebeuren. Ze is meer dan een concert. De Evensong die ik onlangs in Nederland meemaakte was een religieus, zelfs christelijk en kerkelijk gebeuren. Maar de meeste mensen kwamen voor de muziek, voor de zang. Hun welgemeend applaus betrof het zingen. Toen de voorganger zich opmaakte om de stoet te formeren en de kerk uit te gaan, werd hij tegengehouden door een van de organisatoren die hem en andere leden van het koor bloemen aanbood zoals gebeurt op het einde van een concert. De binnenkomst en het weggaan van het koor zijn onderdeel van de viering die nu verstoord werd. Het applaus was al storend.

Een gebedsdienst werd een concert, een concert werd een religieuze beleving. Is die verwarring iets persoonlijks of zegt ze iets over de chaos in onze cultuur? Of is dit een teken van een nieuwe ‘kruisbestuiving’ van nieuwe verbindingen tussen mensen?

Delen:

Schrijf een reactie

Opgeslagen onder Geloven vandaag

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *