De democratische kandidaat Hillary Clinton en haar running mate Tim Kaine aan het einde van de rumoerig verlopen democratische conventie.
De afgelopen weken keek ik verschillende keren naar de Republikeinse en Democratische conventies, bezocht door vertegenwoordigers van deze twee grote partijen. Doel van deze bijeenkomsten was om eendrachtig achter een kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap te gaan staan.
Verschillende dingen vielen mij op. Ik noem er een paar. Allereerst de redevoeringen. Zij waren vaak juweeltjes van spreekvaardigheid. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit een Nederlandse politicus, een vertegenwoordiger van de Nederlandse politieke wereld, zo heb horen spreken.
Ze gaven de indruk dat zij uit hun hoofd spraken en de tekst ter plekke verzonnen. Hun ogen waren gericht op de mensen die zij toespraken. In feite beschikten ze over een instrument dat het mogelijk maakt de tekst voor je te zien en tegelijk de menigte aan te kijken. Want niets is gevaarlijker voor een politicus dan beloften te doen waarop hij later aangesproken kan worden.
De redevoeringen hadden als doel mensen te overtuigen. Dit lukte soms ook, minstens bij de journalisten. Mensen veranderden van standpunt en gingen zelfs over van de ene naar de andere partij.
De redevoeringen waren niet alleen maar een onderdeel van het ceremonieel, ze gaven informatie over standpunten en hoe je ze kon verdedigen of aanvallen. Het was belangrijk mensen ‘mee te nemen’, op cognitief en op emotioneel vlak, hen zo te inspireren dat zij graag tijd gingen maken voor het huis aan huis te bezoeken van de kiezers.
De republikeinse kandidaat Donald Trump tijdens de al even rumoerig verlopen republikeinse conventie.
De politici praatten over hun werk als een dienst aan de gemeenschap. Aan dit ideaal werd nauwelijks getwijfeld, maar er was veel cynisme en teleurstelling onder de afgevaardigden. De cijfers mogen dan aangeven dat de werkloosheid daalt, de mensen zien dit niet concreet rondom hen gebeuren.
Het presidentschap van president Obama was geen groot succes. De bureaucratie stond in de weg en het parlement maakte hem het leven zuur. Hij had de verkiezingen gewonnen door gebruik te maken van zijn talent te kunnen spelen met taal. Maar in het overreden van politici en het organiseren van wetgeving schoot hij tekort.
Het tweede dat mij trof was de manier waarop Amerikanen over hun land over hun land speken. Hun land is een bijna religieuze werkelijkheid. Ondanks de scheiding van kerk en staat moet elke politieke redevoering worden afgesloten met het God Bless America; bij de conventies worden de vlaggen van de verschillende staten binnengedragen, het volkslied wordt door iemand voorgezongen; de pledge wordt uitgesproken, een soort geloofsbelijdenis.
De Amerikanen belijden dat zij van alle kanten van de wereld zijn samengekomen in dit land en het in bezit hebben genomen. Amerika wordt gekarakteriseerd, bijna gedefinieerd als een migrantenland. Daar hebben ze vrijheid en vaak rijkdom, gevonden. Alle Amerikanen zijn oorspronkelijk migranten – de Indianen worden niet genoemd.
In de zestiende eeuw had de Republiek van de Verenigde Nederlanden een soortgelijke functie. Velen kregen asiel, vonden vrijheid, bescherming en vaak welvaart in de lage landen. Meer dan in Nederland weten Amerikanen dat ook zij ooit vreemdelingen waren. Zij hervinden in de Bijbelse verhalen van uittocht en intocht een goed deel van hun eigen verhaal.
Het religieuze karakter van de Amerikaanse samenleving komt volgens mij voort uit die ervaring een landloze te zijn en uit de mogelijkheid deze ervaring te verbinden met Bijbelse verhalen.
Alleen communicatie kan dit land bijeen houden. Je zou willen dat de gloedvolle sprekers meer een dialoog zoeken dan een monoloog houden. Alleen met welsprekendheid blijft dit land niet bestaan. Krachten van buiten en van binnen, ook krachten die goed kunnen spreken, kunnen duivels zijn.