Voltooid leven is deel van het leven

André Lascaris o.p. heeft de ziekte van Parkinson, ‘maar verder gaat het goed’.

De aankondiging van de huidige regering een wetsvoorstel in te dienen dat het mogelijk moet maken om zonder allerlei problemen het eigen leven te nemen, op grond van de overtuiging dat het leven voltooid is, roept veel discussie op.

Veel artsen en psychiaters menen in staat te zijn vast te stellen of iets een depressie is of niet. Een depressie is goed te behandelen, zelfs bij ouderen op hoge leeftijd.

Het kan echter moeilijk zijn te bepalen of er hier en nu sprake is van een depressie. Maar als vastgesteld is dat deze persoon geen depressie heeft, wordt het moeilijk hem of haar op andere mogelijkheden te wijzen. Als iemand geen depressie heeft, komt de vraag op of hij of zij niet een recht heeft op zelfdoding en terecht een beroep mag doen hierbij te assisteren.

Mensen met een wens dood te gaan kunnen er onder lijden dat hun wens niet vervuld wordt.

Er zijn redenen om aan te nemen dat mensen hun leven voltooid zien, omdat zij geen kind of kraai meer hebben en geen perspectief meer voor zichzelf zien.

Eenzaamheid wordt gezien als een belangrijke bron van de doodswens. Die eenzaamheid is in onze samenleving waarschijnlijk sterker aanwezig dan vroeger. Waar kom je nog mensen tegen in de moderne maatschappij? Er wordt gepleit voor een andere architectuur, meer bouwen in hofjes, zodat mensen elkaar spontaan tegenkomen en contact kunnen maken.

Mensen die in een verpleeghuis werken, wijzen erop dat de sluiting van bejaardenhuizen en de eis dat mensen zelfstandig moeten gaan leven desastreus is geweest en de vereenzaming heeft bevorderd.

Het was vroeger heel gebruikelijk dat vader of moeder of zelfs beiden werd opgenomen en verzorgd in een gezin van een van hun kinderen. Dit legde vaak een grote druk op gezinnen. Er is heel wat afgeruzied tussen de generaties. De bejaarde mensen hadden zo hun ideeën over de opvoeding en huishouding.

Man en vrouw werken nu meestal allebei en kunnen de zorg voor hun ouders niet of nauwelijks aan. Het samenwonen van generaties ging veel beter en werd vaak zelfs als positief ervaren, als de bejaarde ouders een eigen leefruimte hadden.

Op het platteland zie je soms nog dat aan een boerderij of voormalige boerderij een kleiner huis of alleen maar een kamer is aangebouwd waar de bejaarde ouders wonen. Laatst heb ik nog iemand begraven zien worden vanuit zo’n aangebouwde kamer. Bouwen in hofjes is een poging het goede van het verleden te redden.

Hoe stel je vast dat het leven voltooid is? Of anders gezegd: is het lijden aan een voltooid leven niet ook een deel van het leven? Geen plezierig deel van het leven, maar mag het leven alleen maar plezierig zijn?

Je hoeft de pijn en de last van het leven niet te zoeken, maar als ze je overkomen, moet je proberen er iets mee te doen. Een voltooid leven kan een last zijn, zoals ziekte, maar zoals ziekte vraagt om het leven dan uit te houden, zo vraagt een voltooid leven om het uit te houden.

Voltooid is het leven nooit. Ook in een voltooid leven kan het onverwachte gebeuren. Maar ik schrijf dit op een moment dat ik nog niet het gevoel heb dat mijn leven voltooid is, als een buitenstaander bij wijze van spreken. Is een voltooid leven niet ook een uitdaging?