We gaan verhuizen!

We gaan verhuizen! ‘We’ zijn zestig, zeventig mannelijk religieuzen, het merendeel jezuïeten met verder enige dominicanen, sacramentariërs, oblaten en nog enige eenlingen. Bijna allemaal mensen die hulpbehoevend zijn. Er zijn mensen bij die niets mankeren en er zijn er die op een gesloten afdeling wonen.

Het hofgebouw in Brakkenstein (Nijmegen)

Het huidige gebouw is het voormalige ‘philosophicum’, waar jonge jezuïeten werden ingeleid in de spiritualiteit en regels van hun orde en in de filosofie. Het gebouw is gebouwd met het oog op jonge mensen en is in toenemende mate ongeschikt voor het huidige doel. De staf, de verzorging, telt bijna evenveel mensen als de bewoners, wel zijn de meesten part time. Ze werken er graag en beweren dat ze alle tijd hebben. Er hangt een goede sfeer tussen bewoners en verzorgers en tussen de verzorgers onderling.

Binnenkort gaan we verhuizen, ongeveer 750 meter naar het zuiden. Dat betekent in elk geval ruime kamers, douche en toilet bij iedere kamer, aparte slaapkamer, kortom een grote vooruitgang in de leefsituatie. Zo comfortabel en mooi hebben maar heel weinigen onder ons gewoond. We hebben en houden een eigen keuken. Keuken en ‘refter’ bevinden zich in een apart gebouw, door een gang verbonden met het hoofdgebouw.

Rond Sinterklaas gaan we over. Het is onzeker of alles dan klaar is en werkt. Er moet nog heel veel gebeuren. Ik heb al gesuggereerd dat we in de Advent maar een grote vasten moeten houden en niet alleen overdag maar ook in de nacht niet zullen eten. Allerlei elektrische installaties moeten nog beproefd worden.

Het huidige gebouw, het Berchmanianum, wordt onderdeel van de Radboud Universiteit.

De verwarming werkt al. Daarvoor dient een uitzonderlijke machine die, voor zover ik weet, alleen nog in Duitsland voorkomt. Deze maakt gebruik van het gegeven dat het bevriezen van water en het dooien van ijs elektriciteit oplevert. Mijn verzoek aan deze ijslolly te mogen likken wordt afgewezen: de machinerie ligt begraven onder een geweldige hoop aarde, in iedere kamer kan de bewoner met de thermostaat de vloerverwarming hoger of lager zetten.

Het ideaal van de autonomie is ook in het kloosterlijk milieu doorgedrongen.

Het gebouw is groot en mooi. De vloer op de benedenverdieping is van mooie steen en er komt een overvloed van licht door de ramen, zonder dat je het gevoel krijgt dat je in een bloemen- of groentekas staat.

Maar evenals onze huidige woning is het niet gebouwd vanuit de huidige bestemming. Oorspronkelijk had de gemeente een flatcomplex willen bouwen. Toen bleek dat er weinig kopers zouden zijn. Nu wordt het een bejaardenhuis, verzorgingshuis voor religieuzen, maar in de nabije toekomst zijn ook niet-religieuzen welkom.

Wat nu precies de gevolgen zijn van de verandering in bestemming, weet ik niet. Het ziet ernaar uit dat niet alles op hulpbehoevenden is ingedekt. Zo weigerden de architecten de open gaanderij op sommige plaatsen dicht te maken, zodat sommige mensen door de kou moeten, willen ze naar een ander gedeelte van het gebouw gaan.

Voor het personeel is een eigen ruimte geschapen, zodat ze samen koffie kunnen drinken. Maar ze willen dat helemaal; niet, ze willen met de bewoners koffie en thee drinken, ze zijn gehecht aan de momenten van hun nabijheid.

Wat ik zelf niet prettig vind, zijn de kamers: ze zijn vierkant. In mijn ervaring zijn langwerpige kamers plezieriger, warmer, persoonlijker. Een vierkant is confronterend. Deze vierkanten besparen ruimte, maar verschaffen minder leefruimte. Een van mijn conclusies is dat ik vrouwelijke architecten gekozen zou hebben.