Meer dan ik zelf

‘Zeggen het meeste niet te weten, kan ons helpen de feiten onder ogen te zien. Dat kan verlossend en bevrijdend zijn.’

Wanneer je in een nieuw theologisch naslagwerk naar het lemma ‘erfzonde’ zoekt, moet je niet verbaasd zijn als je het daar niet in terugvindt.

De geschiedenis van dit begrip is zeer complex. Augustinus (354-430), bisschop van Hippo in Noord Afrika en bovenal theoloog en schrijver heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld. Hij was ooit, voordat hij christen werd, een manicheeër. De manicheeërs hadden een negatieve kijk op het lichaam.

Augustinus was ervan overtuigd dat alle mensen Gods welwillendheid nodig hadden. Dat vooronderstelde volgens hem dat alle mensen op een of andere manier bij God in de schuld stonden. Alle mensen waren betrokken bij de gemeenschappelijke bestemming van de mensheid, onafhankelijk van hun eigen beslissingen betreffende goed en kwaad.

Mensen geven zonde en dood door aan de volgende generatie. De zonde was bovenal een schending van de verticale relatie met God. De horizontale relatie van mensen onder elkaar kreeg minder aandacht.

Predikers en theologen hebben geworsteld met de erfenis van Augustinus. Zijn gedachtegoed had een geweldige invloed op de volgende generaties van theologen en pastores.

Lees verder →

De Amerikanen van de Verenigde Staten hebben een grote eerbied voor hun grondwet. Voor ons is dit moeilijk na te voelen. Wij hebben ook een grondwet, maar die wordt gezien als een nuttig en zelfs noodzakelijk instrument, niet als de grond waarop de Nederlandse cultuur en geschiedenis gebouwd is. Amerikanen beschouwen hun grondwet als een zeer democratische tekst die vele landen min of meer hebben overgenomen.

‘De inrichting van de Amerikaanse democratie houdt de massa goeddeels buiten de deur.’

Zo democratisch is die grondwet ook weer niet. Ze is de grondwet van een gentleman’s republic. Een republiek die bestaat uit verstandige en evenwichtige heren die hun eigen belangen hebben en ze behartigen. Ze verschillen soms van mening, hebben lang niet altijd dezelfde belangen, maar zijn bereid onder het genot van een sigaar en een glas whisky compromissen te sluiten.

Ook de Nederlandse grondwet ging er aanvankelijk van uit dat de besluiten door de eerste en Tweede Kamer werden genomen in ‘gemeen overleg’. Dat was niet gemeen in de zin van agressief, maar gemeen in de zin van gemeenschappelijk overleg.

Lees verder →

Het ligt voor de hand dat we ons na de talrijke terroristische aanslagen afvragen wat de islam en geweld met elkaar te maken hebben. Dat zou wel eens een jarenlange studie kunnen vragen. Ik maak alleen maar enige opmerkingen.

De Kaaba in Mekka, het centrale heiligdom van de islam.

De interesse in de vraag hoe de islam zich verhoudt tot geweld roept allereerst de vraag op hoeveel moslims bereid zijn geweld toe te passen. De geleerden zijn het hier niet over eens, blijkt uit een discussie in de NRC aan het begin van het nieuwe jaar: 6 en 9 januari. Volgens de ene berekening zijn minstens vijftig miljoen moslims bereid geweld te accepteren om de islam te verdedigen.

Dat is een schrikbarend aantal. Wat betekent het verdedigen van de islam? Het verbranden van aan bladzijde van de Koran kan genoeg zijn om geweld op te roepen, de dader te lynchen of voor de rechter te brengen.

Lees verder →

Op het eind van weer een jaar kunnen vragen je bekruipen zoals: wat heeft dit jaar me gebracht? Was het een goed jaar? Een veelbelovend jaar? Was het succesrijk?

‘Woorden en gebaren gaan onopgemerkt en onzichtbaar hun weg, onderdrukking en geweld verspreidend of juist bevrijdend, troostend, hoop gevend.’

Zulke vragen dringen zich op, ook als je ze niet verwelkomt. Je kunt bezig zijn met het gebrek aan succes of met min of meer grote successen. Je bent een bekende Nederlander geworden, hebt veel geld verdiend, bent geslaagd in wat je wilde doen. Of je hebt hard gewerkt, maar niemand schijnt je gezien te hebben, je begeeft je van de ene schuld naar de andere, je naam blijft onbekend, of heeft door toedoen van jezelf of van anderen een negatieve klank gekregen. Zal het komende jaar beter zijn of slechter?

Succes heeft te maken met de vraag of en in hoeverre je je beloften aan jezelf en anderen hebt waargemaakt, als politicus, als zakenman; als geneeskundige, verpleegkundige. als kunstenaar, als vuilnisman, als schrijver. Het doet je goed een teken van waardering te krijgen, dat je iets van je belofte hebt waargemaakt. Hebben anderen je gezien?

Lees verder →

Toevallig zond in deze weken, waarin ik en anderen naar een nieuw huis verhuisden met alle chaos van dien, de tv een lezing uit over de evolutie (klik hier voor de uitzending van DWDD-University).

Spreker dr. Freek Vonk was voortreffelijk. Hij wist toehoorder en kijker mee te nemen in zijn boeiend verhaal, verrijkt door beelden uit de geschiedenis van mensen, dieren en planten.

Door deze drie levensvormen op zo een rij te zetten bega ik al een fout, in de ogen van deze charismatische spreker. Want ik suggereer hierdoor dat de mens de kroon is van de evolutie, haar doel en mogelijk haar eindbestemming.

Veel nieuws had Freek Vonk overigens niet te melden. Mij verraste enigermate dat voorwaarden tot de grote evolutie ten dele ontstonden door de komst van moleculen – of minder dan moleculen – van andere planeten op onze planeet.

Lees verder →

We gaan verhuizen! ‘We’ zijn zestig, zeventig mannelijk religieuzen, het merendeel jezuïeten met verder enige dominicanen, sacramentariërs, oblaten en nog enige eenlingen. Bijna allemaal mensen die hulpbehoevend zijn. Er zijn mensen bij die niets mankeren en er zijn er die op een gesloten afdeling wonen.

Het hofgebouw in Brakkenstein (Nijmegen)

Het huidige gebouw is het voormalige ‘philosophicum’, waar jonge jezuïeten werden ingeleid in de spiritualiteit en regels van hun orde en in de filosofie. Het gebouw is gebouwd met het oog op jonge mensen en is in toenemende mate ongeschikt voor het huidige doel. De staf, de verzorging, telt bijna evenveel mensen als de bewoners, wel zijn de meesten part time. Ze werken er graag en beweren dat ze alle tijd hebben. Er hangt een goede sfeer tussen bewoners en verzorgers en tussen de verzorgers onderling.

Binnenkort gaan we verhuizen, ongeveer 750 meter naar het zuiden. Dat betekent in elk geval ruime kamers, douche en toilet bij iedere kamer, aparte slaapkamer, kortom een grote vooruitgang in de leefsituatie. Zo comfortabel en mooi hebben maar heel weinigen onder ons gewoond. We hebben en houden een eigen keuken. Keuken en ‘refter’ bevinden zich in een apart gebouw, door een gang verbonden met het hoofdgebouw.

Lees verder →