Katholiek zijn is leven van verschillen

De monstrans met het 'Allerheiligste', een geconsacreerde hostie wordt rondgedragen tijdens een massale viering op Java, Indonesië

Katholiek betekent in oorsprong: ‘overal aanwezig’, ‘universeel’, ‘algemeen’. Die betekenis heeft het in de oude geloofsbelijdenis uit de vierde eeuw, die de meeste christelijke kerken kennen. Katholieken zijn er overal op de wereld, en ze geloven op hun eigen manier. Er is een Nederlandse manier van geloven, een Italiaanse, een Poolse, een Indiase, een Caribische, enz. Binnen de Nederlandse manier van geloven zijn er weer verschillen.

Zelfs in kleine kerkgemeenschappen geloven mensen niet op dezelfde manier. Sterker nog: binnen één leven geloven mensen op verschillende manieren. Het maakt verschil of je vrouw bent of man, hoger of lager opgeleid bent, twaalf jaar of  zestig jaar oud bent.

‘Het geloof’ is geen systeem dat je in een paar formules kunt vangen en onafhankelijk van plaats en tijd kunt gebruiken. Op elke plaats en in elke tijd, en door elke mens wordt er op een andere wijze geloofd.

Katholiek zijn is het aanvaarden van verschillen.

In de geschiedenis van het christendom zijn er vanaf het begin meningsverschillen geweest. Soms leidde dit tot scheuringen. Twee zijn nog steeds heel karakteristiek. De eerste scheuring is uit 1054, toen het West-Europese en het Oost-Europese christendom uit elkaar gingen. De tweede scheuring stamt uit de zestiende eeuw, toen binnen het westerse christendom protestanten zich losmaakten van katholieken.

Iedereen die christen wordt, verandert tegelijk iets in het christendom. Je sluit je aan bij een beweging onderweg, je gaat in een stroom staan die daarna net een beetje anders is.

Het is goed dat er verschillen zijn. We denken vaak dat conflicten ontstaan omdat er verschillen zijn. Vrede is er dan, als we allemaal hetzelfde willen, denken, geloven. Dit is een vergissing. Als we allemaal dezelfde plek willen hebben om onze tent op te slaan, ontstaat er een conflict. Als de een bij het beekje gaat staan, de ander bij een boom verderop, hebben we vrede.

Conflicten ontstaan wanneer we iets gemeenschappelijks hebben. Hoe dichter we bij elkaar leven, hoe meer ruzie er kan ontstaan. Het gaat mis als ik mijn belang of visie wil opleggen aan anderen als de enige die geldt. De uitdaging is juist verschillen vruchtbaar te maken, door boven je eigen positie uit te stijgen en zicht te krijgen op een groter geheel. Dan heb je kans dat je een gemeenschappelijke taal vindt. Die taal zal nooit helemaal die van mij zijn, maar de winst is dat ik ermee kan communiceren met anderen.

Katholiek geloven is vertrouwen hebben dat anderen proberen hun geloof op eigen wijze zo goed mogelijk uit te drukken in woord en daad. Katholiciteit is universaliteit door uitwisseling en communicatie.