Wat weten we eigenlijk over Jezus? (1)

Portret van Jezus in de Notre Dame, Parijs.

Over de persoon van Jezus van Nazaret weten we weinig met zekerheid. Dat lijkt op het eerste gezicht vreemd, want we hebben vier evangelies die ons ‘de blijde boodschap’ (evangelie) over Jezus brengen. Maar dankzij discussies over het Nieuwe Testa­ment weten we dat Marcus, Matteüs, Lucas en Jo­hannes, de namen van de auteurs van deze vier geschriften, met een bepaal­de be­doeling over Jezus schreven. Zij wilden duidelijk maken dat Jezus de ‘messias’ en redder van de mensen is. Zij en het pu­bliek waar­voor zij schre­ven, waren er minder dan wij in geïnte­resseerd hoe Jezus er uit zag en wat zijn levensloop was. Hun inzet is het bevrijdende ka­rakter van het optreden van Jezus in hun en ons midden.De vier evange­lies doen dit met behulp van verhalen, ze herhalen uitspraken van Jezus, passen die vrijmoedig aan hun omstandigheden aan, en leggen andere Jezus in de mond. De evangelies en de andere teksten van het ‘Nieuwe Testament’ zijn dus inhoudelijk, theologisch van aard, niet historisch. In de kerk wordt gepreekt en ge­vierd vanuit wat over hem ge­schreven staat. De histori­sche Jezus komt zelden of nooit ter sprake. Dat hoeft niet: er wordt gepreekt en ge­zongen over Jezus als messi­as.

Afrikaanse verbeelding van Jezus die, onderweg naar zijn executie, zijn moeder ziet.

Als moderne mensen stellen wij ons wel de vraag wie Je­zus ‘werkelijk’ was. Dit gebeurt bijvoorbeeld als we ons ongemakkelijk voe­len bij een verhaal, waarin ons verteld wordt dat Jezus over het water wan­del­de. De vraag naar wat werkelijk gebeurd is, blijkt niet altijd verkeerd te zijn. Ze kan ons helpen op het spoor te komen van de bete­ke­nis­ van sommige verhalen en uitspraken van Jezus.

De vra­gen die wij stel­len, wer­den vroe­ger niet of minder gesteld. Wij willen weten wie Je­zus was, waar hij geboren werd, wat hij deed, en hoe zijn ter­doodver­oorde­ling tot stand is gekomen. Waar knoopt de beweging, die na zijn dood ontstaan is (de kerk), bij hem aan?

Het liefst zouden we ook willen horen hoe hij eruitzag en wat voor kleding hij droeg. Het is na­tuurlijk niet van belang welke kleding hij droeg, of hij een baard had of niet, lang of kort was. (Er is een goede kans dat hij er tamelijk Romeins­ uit­zag, zoals de meeste joden van die tijd: zonder baard dus en in bruin-gele kleding.) Wel kan het ons helpen te weten hoe hij paste in zijn tijd, wat hij wel of niet gezegd heeft, hoe hij zichzelf zag en hoe tijdge­noten hem zagen.

De aardse wer­kelijkheid is voor ons van groot belang en daar­mee ook de historische wer­kelijkheid. We geloven dus niet dat Jezus iemand was die over de aarde zweefde in witte kle­ren en eigenlijk geen mens was. Jezus was geen idee, maar een individu. Als zodanig deelde hij in de grenzen en mogelijk­heden van de tijd en de maatschap­pij waarin hij leef­de. Dit besef geeft meer per­spectief aan de schildering van Jezus zoals die eerst in de verhalen van de vier evangelies gegeven wordt en later in de ver­dere tradi­tie.

Wordt vervolgd