
Portret van Jezus in de Notre Dame, Parijs.
Over de persoon van Jezus van Nazaret weten we weinig met zekerheid. Dat lijkt op het eerste gezicht vreemd, want we hebben vier evangelies die ons ‘de blijde boodschap’ (evangelie) over Jezus brengen. Maar dankzij discussies over het Nieuwe Testament weten we dat Marcus, Matteüs, Lucas en Johannes, de namen van de auteurs van deze vier geschriften, met een bepaalde bedoeling over Jezus schreven. Zij wilden duidelijk maken dat Jezus de ‘messias’ en redder van de mensen is. Zij en het publiek waarvoor zij schreven, waren er minder dan wij in geïnteresseerd hoe Jezus er uit zag en wat zijn levensloop was. Hun inzet is het bevrijdende karakter van het optreden van Jezus in hun en ons midden.De vier evangelies doen dit met behulp van verhalen, ze herhalen uitspraken van Jezus, passen die vrijmoedig aan hun omstandigheden aan, en leggen andere Jezus in de mond. De evangelies en de andere teksten van het ‘Nieuwe Testament’ zijn dus inhoudelijk, theologisch van aard, niet historisch. In de kerk wordt gepreekt en gevierd vanuit wat over hem geschreven staat. De historische Jezus komt zelden of nooit ter sprake. Dat hoeft niet: er wordt gepreekt en gezongen over Jezus als messias.
Als moderne mensen stellen wij ons wel de vraag wie Jezus ‘werkelijk’ was. Dit gebeurt bijvoorbeeld als we ons ongemakkelijk voelen bij een verhaal, waarin ons verteld wordt dat Jezus over het water wandelde. De vraag naar wat werkelijk gebeurd is, blijkt niet altijd verkeerd te zijn. Ze kan ons helpen op het spoor te komen van de betekenis van sommige verhalen en uitspraken van Jezus.
De vragen die wij stellen, werden vroeger niet of minder gesteld. Wij willen weten wie Jezus was, waar hij geboren werd, wat hij deed, en hoe zijn terdoodveroordeling tot stand is gekomen. Waar knoopt de beweging, die na zijn dood ontstaan is (de kerk), bij hem aan?
Het liefst zouden we ook willen horen hoe hij eruitzag en wat voor kleding hij droeg. Het is natuurlijk niet van belang welke kleding hij droeg, of hij een baard had of niet, lang of kort was. (Er is een goede kans dat hij er tamelijk Romeins uitzag, zoals de meeste joden van die tijd: zonder baard dus en in bruin-gele kleding.) Wel kan het ons helpen te weten hoe hij paste in zijn tijd, wat hij wel of niet gezegd heeft, hoe hij zichzelf zag en hoe tijdgenoten hem zagen.
De aardse werkelijkheid is voor ons van groot belang en daarmee ook de historische werkelijkheid. We geloven dus niet dat Jezus iemand was die over de aarde zweefde in witte kleren en eigenlijk geen mens was. Jezus was geen idee, maar een individu. Als zodanig deelde hij in de grenzen en mogelijkheden van de tijd en de maatschappij waarin hij leefde. Dit besef geeft meer perspectief aan de schildering van Jezus zoals die eerst in de verhalen van de vier evangelies gegeven wordt en later in de verdere traditie.
Wordt vervolgd
2 Responses to Wat weten we eigenlijk over Jezus? (1)