Wat weten we eigenlijk over Jezus? (2)

Het WTC in New York, voor 2001. Teken van kracht of symbool van dominantie?

Wat kunnen we zeggen over de Jezus over wie de vier evan­gelies ge­schreven heb­ben? Vóór we daarop ingaan, is het goed te besef­fen dat het niet zo duide­lijk is wat ‘historische feiten’ zijn. Als we met iemand door een land­schap lopen, dan kan de een dingen zien die de ander niet ziet of anders. De een let op details en mist zelfs de miniscuulste paddenstoel niet. De an­der laat veel meer het geheel op zich inwerken. De een vindt de grijze lucht dreigend, de ander ziet dezelfde lucht als een be­scher­mende deken. We kijken vanuit ons eigen lijf, en dus interprete­ren we altijd. Zelfs als je het met elkaar eens bent over de da­tum waarop de aanslag op het WTC in New York plaatsvond, zul je anders over die datum praten als Amerikaan, Nederlander, Irakees of Afghaan.

Dit geldt ook van de onderzoekers van de tekst van de bijbel. Zij zijn het er niet altijd over eens welke woorden en verhalen van Jezus zelf afkomstig zijn. Het per­soonlijk geloof, de theolo­gie en het eigenbe­lang van iedere weten­schapper hebben invloed op wat hij of zij wel of niet bij de historische Jezus rekent.

Dankzij deze dis­cussie hebben we nu meer betrouwbare gegevens over de histo­ri­sche figuur van Jezus van Nazaret  dan dertig jaar gele­den. In mijn eigen (korte) beschrijving selecteer ik ook. Ik maak beslis­singen over wat volgens mij wel en wat niet tot de histori­sche Jezus gerekend mag worden.

Toen het historisch onderzoek naar de figuur van Jezus op­ gang kwam – dat gebeurde pas vorige eeuw – ontbrak meer dan nu het besef dat we altijd interpre­teren wat we zien, horen, lezen. We ontkomen er niet aan Jezus te benaderen van­uit één bepaalde hoek. Het gesprek met anderen kan onze kijk ver­rij­ken­, maar het blijft onze kijk.

Samenvoeging van de revolutionair Che Guevara en Jezus.

Jezus werd vorige eeuw (en soms nu nog) vaak tegen­over de joodse gods­dienst ge­steld­. Het joden­dom stelde men zich voor als een be­krompen reli­gie, waarbij Jezus gunstig afstak als een tolerant mens. De negen­tiende-eeuwse auteurs zagen hem als een liberaal. In onze eeuw veran­der­de Jezus in een groot moreel leider, een soort soci­alist, een­ wijsheidsleraar, een vrouw­vrien­de­lijke jood, in de gewel­dig­ste mens die ooit ge­leefd heeft. Som­mige moderne liede­ren beschrijven hem als een eenvoudig en gewoon iemand, een mens voor alle­man.

Men­sen die kri­tiek hebben op het chris­tendom en dit bij­voorbeeld maar bekrom­pen vin­den, hebben soms romanti­sche ideeën over Jezus. Hij is de mens voor ande­ren, de mens voor God, de drager van de naam boven alle na­men, degene die het mo­gelijk maakt op een nieuwe wij­ze mens te zijn.

Al deze mensen gaan er vanuit dat zij in de tijd van Je­zus ze­ker­ voor hem gekozen zouden hebben. Iedereen die wat met Jezus wil, neigt ertoe te denken dat Jezus dus ook aan zijn of haar kant staat. We vergeten dat ieder mens van 2000 jaar geleden voor ons een vreem­de vogel is. Jezus was geen christen van de twintig­ste, maar een jood van de eerste eeuw. Wij kunnen delen in zijn ver­trouwen op God. Maar dit sluit niet uit dat zijn geloofs­taal­, zijn vroomheid, zijn beeld van de werkelijk­heid ons ten dele vreemd kunnen blijven.

Wordt vervolgd