Over eindtijd en oordeel

De Hollywoodfilm 2012 is een van de vele populaire verbeeldingen van het idee van de eindtijd.

Jezus stond in de apocalyptische traditie: hij verwachtte de komst van de tijd waarin God zal regeren en de aarde vol is van vrede en ge­rech­tig­heid (het ‘rijk van God’). Deze traditie heeft ook een donkere kant.

De teksten over de komst van het rijk van God zeggen vaak dat deze gepaard­ zal gaan met grote en schrikwek­kende tekenen. Er komen oorlogen, vervolgingen, hongersnood en aard­bevin­gen. De sterren, de zon en de maan vallen van de hemel. Aarde en hemel vergaan. En ten slotte is er het oordeel, waarbij over ieder mens recht ge­sproken wordt en de bedrijvers van onrecht verwezen worden naar het on­blusbaar vuur van de hel.

Die beelden hebben in elke generatie velen ten onrechte be­angstigd. Het idee te moeten verschijnen voor de rechterstoel van God en be­oordeeld te worden op zelfs de klein­ste daad die je gesteld hebt, is schrikwekkend.

Maar zelf wil ik best geoordeeld worden, want ik wil weten­ wie ik ben. Ik zou het fijn vinden te weten wat de inhoud van mijn leven is geweest. Probeert niet ieder mens wel eens de rekening op te maken van zijn leven, om vervolgens te ontdekken dat dit nooit he­le­maal lukt? Ik durf dat oordeel trouwens met een zekere rust tegemoet zien. Niet dat ik alles zo goed heb gedaan, maar ik ver­trouw dat de God van ­Jezus onvoorwaardelijke vergeving aanbiedt.

Alle mensen zijn bij tijden met de toekomst bezig: hun eigen toe­komst, die van hun kinderen en van de wereld. De wereldgods­dien­sten zeggen daar wat over. Dat is geen dagdro­me­rij. Ze proberen door over de toekomst te spreken iets te zeggen over de kwaliteit van het leven nu. Wat is de waarde van het leven? Waarop moet je het accent leggen? Blijft de samenleving bestaan zoals zij is, met alle onge­lijkheden en haar erfenis van onrecht? Of is het mogelijk dat er ooit een doorbraak komt en onze aarde een ander, koninklijker kleed aantrekt?
Heb­ben we gezamenlijk en individueel toekomst?

Er zijn natuurwetenschappers die aan het nadenken zijn over hoe het met de aarde verder moet, wanneer de zon over vijf miljard jaar uitdooft. De verre toekomst van de mens en het leven ziet er som­ber uit. Realistischer is het de nabije toekomst te vre­zen, als we den­ken aan de vergiftiging van het milieu, de spanningen in het Midden-Oosten, het vraagstuk van energie.

De vier ruiters is een van de beelden in het laatste Bijbelboek: Apocalyps of Openbaringen.

Door nu beslissingen te nemen kunnen we een atoom­oorlog of een milieuramp voorkomen. Sterker nog, we kunnen de leef­baar­heid van mens en natuur ver­beteren. Toch lijkt een wereld vol vrede en gerechtigheid hier op aarde weinig waarschijnlijk. De erfenis van het onrecht blijft ons achtervolgen. We geloven niet meer dat de geschiedenis maak­baar zou zijn.

De schrij­vers en predikers die in de apoca­lypti­sche traditie stonden, hebben nooit gedacht aan een door natuurlijke oorzaken ineen­stor­tend heelal. Zij leefden in onderdrukking en voelden het onrecht in de wereld scherp aan. Bij de zon, de maan en de sterren die van de hemel vallen, dachten zij aan de val van de politieke grootheden van hun tijd.

Hun inzet was telkens de wereld nu en haar toekomst. Vanuit het vertrouwen dat God in de toekomst recht zal doen, wilden zij hier en nu recht doen aan concrete mensen. Dat vertrouwen bemoedigt en inspireert, ook door elkaar verhalen te vertellen dat de onderdrukkende machten het loodje zullen leggen, zoals Jezus na zijn mislukking werd opgewekt door God.

De beelden over de eindtijd en het oordeel zeggen iets over wat we nu moeten doen, en ze zeggen iets over God: dat vrede en gerechtigheid Gods zaak is.