De kracht van het oude joodse geloof

De God van de joodse Bijbel is geen afweger zoals vrouwe justitie, maar kiest partij - vooral voor hen die geen partij zijn tegen de rijken en machtigen.

Het jodendom in de tijd van Jezus was veelkleurig. In het Romeinse rijk bestonden nog talloze andere gods­dienstige bewegingen. De meeste daarvan vermeng­den zich gemakkelijk met elkaar. De joodse traditie onder­scheidde zich door sterk de ei­gen identiteit te benadrukken. De zuig­kracht van de Griekse en Ro­meinse cul­tuur, talen en reli­gie vormden een uitdaging voor het voortbe­staan van Is­raël. Het joden­dom was in die tijd zeker niet ‘liberaal’, in­te­gendeel: de scheiding met de heide­nen werd steeds weer bena­drukt.

Veel heidenen werden geboeid door het jodendom. Vooral het geloof in één God sprak aan. Sommigen woonden re­gelma­tig de diensten in de synagoge bij. Zij werden ‘proselieten’ genoemd en waren wel­licht jood geworden, als niet de besnij­denis en het op zich nemen van de vervulling van de ‘Wet’ zo’n grote breuk was met hun heidense omgeving.

Waarom heeft het jodendom zo’n invloed gehad? Van al de religies rond de Middellandse Zee uit de tijd van Jezus is alleen het jodendom als levende (en dus veranderde) traditie overgebleven.

Het antwoord is, denk ik, dat in het jodendom steeds weer gepro­beerd wordt zo met elkaar te leven, dat iedereen recht gedaan wordt en er niemand slachtoffer wordt. Recht gedaan worden en recht doen is het voornaam­ste thema van het Ou­de Tes­ta­ment.

Gerechtig­heid is hier niet een godin die een weeg­schaal in de hand houdt en blind afweegt wie het meeste gewicht in de schaal legt – doorgaans de machtige en de rijke. De God van Israël maakt geen onderscheid tussen mensen, en het gaat hem ook niet om het afwegen van rechtsregels. God staat ervoor ga­rant dat ieder mens recht gedaan wordt.

In het leven van alledag hebben de ster­keren veel mogelijk­heden hun recht te halen en lijden de zwak­ken onder de sterkeren. Van de God van Israël wordt gezegd dat deze opkomt voor de zwakken. ‘Recht’ heeft hier een bredere betekenis dan de juridische: het gaat om recht om te beminnen en bemind te worden, het recht er te mogen zijn, gezien en ge­hoord te worden, te zien en te horen. Nog steeds kan iemand die het Oude Testament leest, onder de indruk komen van dit verlangen naar gerechtigheid.

Delen:

Schrijf een reactie

Opgeslagen onder Joodse wortels

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *