De ziekenzalving is ook dankzegging voor en afscheid van het lichaam.
Deze viering begint met uit de Bijbel te lezen, dan volgen een of meerdere gebeden, de voorganger zalft hoofd en handen van de zieke met olie en kan de andere aanwezigen vragen dit ook te doen. Deze olie is daarvoor bestemd door de bisschop in een viering op Witte Donderdag.
Indien mogelijk vieren de aanwezigen samen met de zieke de eucharistie, zo nodig aan bed. De zieke en zijn of haar omgeving kunnen elkaar vergeving vragen en geven. Ik heb zelf de ziekenzalving nog nooit ontvangen. Wel heb ik daarbij mogen voorgaan. Ik herinner me dat mijn moeder zei dat ze het zo fijn had gevonden; ze had toen net voor de tweede maal een hersenbloeding gekregen. Met mijn broers, een jonge medebroeder en kennissen van mijn moeder hielden we de viering rond haar bed.
Al vroeg in de christelijke traditie is de zorg voor de zieke en zwakker wordende mens uitgedrukt in een viering. Jezus is in het midden aanwezig als degene die genezing brengt aan de zieken. Door het tedere lichamelijke contact van het zalven treden zij uit hun kleiner wordende kring. De olie die daarvoor gebruikt wordt, bevestigt dat zij verbonden blijven met de wereldwijde kring van de leerlingen van Jezus.
De ziekenzalving drukt ook uit dat Jezus helend aanwezig is.
Tot in de negende eeuw was het gewoon dat iedere christen een ander met gebed kon zalven. Toen verbood de leiding van de kerk aan niet-voorgangers de ziekenzalving toe te dienen, dit dus tegen de vroegere praktijk in. Dit verbod moest mistoestanden voorkomen, welke die ook geweest mogen zijn.
Het zou een goede zaak zijn, als de leiding het oude gebruik weer in ere zou herstellen. Nu al kan de voorganger iedereen bij de viering betrekken: alle aanwezigen kunnen de zieke even aanraken en zalven.
In navolging van de oosters-orthodoxe kerk houdt men nu gemeenschappelijke vieringen in bijvoorbeeld bejaardenhuizen. Want de ziekenzalving is niet slechts voor stervenden. In de loop van de geschiedenis is ze dit wel geworden: wie de ziekenzalving ontving, lag op sterven.
De traditie van het bidden voor en helen van zieken is mede hierdoor verarmd. Er zijn buiten de grote christelijke kerken genezingsbijeenkomsten ontstaan, terwijl hun eigen traditie in deze min of meer verloren is gegaan. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie is de oorspronkelijke betekenis van deze viering in de katholieke kerk weer naar boven gekomen. De eis dat een officiële voorganger haar altijd moet leiden belemmert echter haar ontplooiing.
One Response to Ziekenzalving: een verarmd gebruik