Eeuwig leven?

Het is niet vanzelfsprekend dat er toekomst is na de dood. In de meeste teksten van het Eerste Testament wordt ervan uitgegaan dat men­sen met God en met elkaar bestaan zolang zij op deze aarde leven. Ben je een­maal dood, dan blijft je naam nog een tijdlang leven en dan wordt hij vergeten; door­ God eveneens: ‘die verslagen in het graf liggen, gedenkt Gij niet meer’ (Psalm 88:6).
Pas vrij kort – anderhalve eeuw – vóór de geboorte van Jezus ontstond de gedach­te aan de opstanding van de do­den. Dat kwam niet voort uit een of ander geloof in de onsterfelijkheid van de ziel. Het ontstond omdat er mensen door geweld doodgingen omwille van de ge­rech­tig­heid. Is er nog recht in de wereld wanneer de geweld­plegers het uit­ein­de­lijk winnen? Is er dan geen ontmoeting (of oor­deel) waarin de waarheid over hun le­ven ont­huld wordt?

Uit die vragen groeide de overtuiging dat rechtvaardige mensen die sterven zullen verrij­zen. Het gaat hierbij niet om compensatie of beloning, maar om het vertrouwen op God die recht doet. Is God een God die trouw is zolang het leven duurt? Of vertrouwen we op een God die trouw houdt zonder meer?

In de tijd van Jezus geloofden lang niet al zijn joodse tijdgeno­ten in de verrijzenis van de doden. Jezus zelf deed dit wel. In het Nieuwe Testament wordt de verrijzenis een belangrijk thema. Jezus is als eerste uit de dood opgestaan, wij zullen hem volgen.
Ik denk dat de in­tensivering van de hoop dat er toekomst is voor de doden, samenhangt met het vertrouwen dat God onvoorwaardelijk vergeeft. God­ staat open voor rechtvaardigen en onrechtvaardigen. God is liefde. God is communicatieve energie. God komt aanwezig en vóór God wordt ieder mens een aanwezige. God laat niemand vallen. God biedt mensen telkens een nieuw begin aan.
De blijde boodschap van het Tweede Testa­ment is dat God van mensen houdt. De liefde laat zich niet begrenzen door de dood, zeker niet daar waar het mensen betreft die slachtoffer zijn van on­recht.

Het is intellectueel bevredigender te stellen dat dood dood is. Dat is tenminste helder. We zijn dan gelijk af van al die beelden ­van hel en verdoemenis, die mensen vaak zo beangstigd hebben. Maar doen we daarmee de werkelijkheid niet tekort? We blijven zitten met onaffe verhalen van mensenlevens, zeker waar het­ men­sen betreft die sterven door geweld.

Wat weten we toch veel niet...

We kunnen weinig of niets zeggen over wat het betekent dat God na de dood met ons is. Het is zeker niet zonder meer een voortzetting van het oude be­staan. God maakt een nieuw begin, geeft ons nieuwe toekomst, doet ons ten vol­le recht.
Wan­neer een ontmoeting plaatsvindt met God, gebeurt er altijd iets nieuws, zoals in elke ontmoeting. De brokstukken van ons leven worden bij­een­gevoegd, we worden geheeld, onze wonden genezen. Waar­heid en gerechtigheid omgeven ons.

In het evangelie naar Johannes betekent ‘eeuwig leven’ niet in de eerste plaats een leven na de dood, maar duidt het de kwa­li­teit van het leven in de geest van Jezus en zo met God hier en nu aan. Dat leven wordt gekenmerkt door openheid, communicatie, liefde. Deze kwaliteit maakt het leven ster­ker dan de dood. Nu en misschien voor altijd.