Hoe wordt iemand voorganger?

Handoplegging van een vrouwelijke dominee als bevestiging van haar beroeping in haar gemeente.

Christenen zoeken iemand in hun midden, die naar hen naar hun aanvoelen leiding kan geven. Zij vragen voorgangers van andere christelijke gemeenschappen of zij met deze keuze instemmen. Als dit laatste gebeurt, is deze man of vrouw voorganger. Iemand kan aanbieden voorganger te worden, maar beslissend is of dit aanbod aanvaard wordt.
In de feestelijke viering van de aanwijzing van iemand tot voorganger leggen zij die reeds voorganger zijn, hem (in sommige kerken ook: haar) onder gebed de handen op. In dit gebed wordt gevraagd dat de Adem van Jezus de nieuwe voorganger zal bezielen. Dit komt de gemeenschap ten goede en de voorganger zelf ook.

Geen magisch gebaar
De handoplegging is geen magisch gebaar en is ook historisch gezien niet strikt nodig. Op zich is de aanwijzing voldoende. Bisschoppen (in kerken als de katholieke kerk) krijgen de handen opgelegd door een of meerdere bisschoppen. Nieuwe plaatselijke voorgangers (‘priesters’) ontvangen de handoplegging van een bisschop en de aanwezige priesters.
Deze bisschoppen en priesters vertegenwoordigen niet zichzelf, maar de plaatselijke kerken waarmee ze verbonden zijn. De katholieke kerk omgeeft de handoplegging met andere gebaren: de zalving (van handen bij een priester, van het hoofd bij een bisschop), het overhandigen van brood en beker, het bekleden met ambtskleding. Zij onderstrepen het belang van het voorgangerschap. In zo’n viering is Jezus aanwezig als de dienaar van allen.

‘Wijden’
In alle christelijke kerken gebeurt het aanwijzen van een voorganger in beginsel op deze wijze. Ook hier geldt: eenmaal gegeven is gegeven. Voorgangers kunnen hun taak enige tijd neerleggen of de gemeenschap kan hun de uitoefening van hun taak ontnemen. Maar wanneer zij weer actief worden, vindt er geen viering plaats.
In de Germaanse talen wordt het aanwijzen ‘wijden’ genoemd: het bestemmen tot een bepaalde taak. Het nadeel van dit woord is, dat het de suggestie wekt dat voorgangers een soort aparte energie hebben en ’taboe’, ‘onaanraakbaar’ zijn. ‘Wijden’ suggereert dat iemand opstijgt naar een aparte sfeer, het heilige, dat verheven is boven het natuurlijke.

In de Romaanse talen en in het Engels wordt het woord ‘(in)ordenen’ gebruikt: de voorganger wordt lid van de orde (stand, groep) van voorgangers. Dit heeft weer als nadeel dat het de idee oproept van een soort adel binnen de kerk, een eigen ‘stand’. Een echt goed woord ontbreekt eigenlijk. Misschien is ‘zending’ nog niet zo’n slecht woord.

Fresco van een agapè-viering: een liefdesmaaltijd.

Bezinning
Wanneer christenen bij elkaar komen om te vieren, is Jezus in hun midden. Een voorganger die in Chili werkte, vertelde me dat zijn werkgebied zo groot is dat hij op bepaalde plaatsen maar een enkele keer kan komen. Toen hij eens onverwacht in een dorp kwam, trof hij zijn mensen aan in een viering, die zij een ‘agapè’ (liefdesmaal) noemden. Daarin deelden zij brood en beker.
Wie twijfelt eraan dat Jezus werkelijk bij deze mensen aanwezig was? In Matteüs 18:20 zegt Jezus: ‘Waar twee of drie in mijn naam bijeen zijn, daar ben ik in hun midden.’
Tegenwoordig vieren in Nederland sommige gemeenschappen eucharistie zonder een officiële voorganger. Er gaat iemand voor die daartoe is aangewezen of de gemeenschap als geheel zingt of zegt een dankgebed.

Waarachtig
Voorgangers zijn in de christelijke traditie niet nodig omdat anders Jezus niet aanwezig zou zijn in hun leven en hun vieringen. Wanneer er voortdurend geen officiële voorgangers zijn, bijvoorbeeld omdat de bisschop de daartoe gekozen personen niet aanstelt om redenen die niet met de viering van de eucharistie als zodanig te maken hebben (bijvoorbeeld de celibaatsverplichting), dan mogen de parochies en andere gemeenschappen erop vertrouwen dat zij toch echt en waarachtig eucharistie vieren wanneer zij biddend brood en wijn delen.

Volgende week: redenen voor het voorgangerschap

Delen:

2 Comments

Opgeslagen onder Kerk

2 Responses to Hoe wordt iemand voorganger?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *