De laatste weken van het oude jaar en de eersten van het nieuwe jaar zijn bij uitstek de tijd voor ontmoetingen. Grootouders bezoeken hun kleinkinderen, kinderen hun ouders, familie wordt weer belangrijk. Oude banden worden aangehaald, vriendschap wordt verwoord, en loyaliteit, vooral van die tussen de generaties, bevestigd. In de katholieke liturgie kennen we in de kersttijd het feest van de ’Heilige Familie’. En oorspronkelijk heette: ‘Lichtmis’ op 2 februari, dat de kersttijd afsluit, het ‘feest van de ontmoeting’.
Als een kind ontmoet God ons.
Het kan pijnlijk zijn te ontdekken dat het bezoek waarop je gehoopt had, niet komt, of dat je als bezoeker niet welkom bent. Het is nu een tijd, waarin mensen vaak, al of niet geïnspireerd door Kerstmis of het aanbreken van het Nieuwe Jaar, pijnlijke wonden willen genezen, ruzies willen bijleggen, begrip en meevoelen proberen te laten zien.
De kersttijd kan een tijd zijn van vernieuwing en van toekomst, maar ook kunnen er nieuwe wonden geslagen worden; het kan jaren duren voordat ze weer geheeld zijn, als dat al gebeurd. In plaats van de toekomst gaat dan het verleden de tijd beheersen, gevoelens van bitterheid, verlangens naar wraak houden je bezig in de lange nachten en op de korte dagen van dit jaargetijde.
In de Bijbelverhalen rond de geboorte van Jezus wordt veel gereisd. Er wordt heen en weer getrokken en er vinden ontmoetingen plaats. Matteüs laat drie magiërs naar Bethlehem komen om Jezus te ontmoeten en vervolgens moeten Maria, Jozef en Jezus naar Egypte vluchten om pas na de dood van koning Herodes zich te vestigen in Nazareth. Jezus doet zo de tocht uit Egypte van het volk en de intocht in het beloofde land nog eens over; dit grote bevrijdingverhaal wordt de bodem waarop Jezus zijn vertrouwen opbouwt. Lucas laat Maria naar Elisabeth reizen en later met Jozef naar Bethlehem gaan, vervolgens trekken ze naar Jeruzalem en gaan dan terug naar Nazareth.
De ontmoetingen worden soms heel beknopt, soms betrekkelijk uitvoerig weergegeven. In de ontmoetingen waar Jezus bij is betrokken, speelt de oude regel van de bijbel een cruciale rol, dat je naar de werkelijkheid moet kijken vanuit het perspectief van het slachtoffer. Pas dan is er sprake van een echte ontmoeting. Zolang de ontmoeting is bezwaard door de hypotheek van onderdrukking, de eerste en belangrijkste willen zijn (of door als slachtoffer alle aandacht op te eisen), en zelfs door die van geweld blijft er een wand van vervuild glas staan tussen mensen die elkaar daarom niet echt ontmoeten.
Op Kerstmis komt God ons tegemoet in een kind. Kinderen zijn altijd de meest kwetsbaren, zijn de eerste kandidaten om slachtoffer te worden. Toch blijven jonge kinderen, en zelfs oudere kinderen, meestal uiterst loyaal aan hun ouders. Een vader mag zijn kind misbruikt hebben, een moeder moge haar liefde aan het kind onthouden hebben, ze zijn toch hun vader en moeder. Ze blijven loyaal, ook als zij daar zelf schade van ondervinden. Als God ons naderbij komt in een kind, dan kunnen we er zeker van zijn dat God loyaal is aan ons.
Ik wens ieder die dit leest een kerstfeest toe vol van goede ontmoetingen.