Deze Duitse figuurtjes voor op een bruidstaart laten zien dat de klassieke verdeling van actieve man en passieve vrouw niet klopt.
In de katholieke liturgie was afgelopen zondag de laatste van de drie ‘openbaringszondagen’. Het verhaal van de bruiloft van Kana werd gelezen waarop Jezus een overvloed van water veranderde in een overvloed van wijn. Het brandpunt is het huwelijk als beeld van het verbond van God met de mensen. Dat is een oud thema, waarin man en vrouw soms eenzijdig als actief en passief worden voorgesteld.
Zo vond er in vele oude godsdiensten een sacraal huwelijk plaats tussen de godheid of een goddelijke held en de mensen. Een bekende variatie op dit thema is het verhaal van St. Joris: een monster dreigt heel het land te vernietigen tenzij hem regelmatig een maagd, liefst een prinses, wordt gegeven die hij verslindt. Een jonge held doodt echter het monster en trouwt het meisje.
In Ezechiël 16 vertelt de profeet dat een pasgeboren meisje te vondeling werd gelegd en verwaarloosd en dat God zich over haar ontfermde. Toen de tijd van de liefde gekomen was, zwoer God haar trouw en ging een verbond met haar aan. Hij kleedde haar als een koningin. Maar zij misbruikte haar schoonheid en bood zich te koop aan. God zal haar zonden op haar hoofd doen neerkomen. Toch zal hij het verbond dat hij met haar sloot, blijven gedenken. Deze trouw is een beeld van de verhouding van God met het volk Israël.
Dit is geen beeld dat mij aanspreekt, want de profetie is vanuit een mannelijk perspectief geschreven. Er wordt gesuggereerd dat het bevrijdende initiatief bij de man ligt, en dat de vrouw passief is en verantwoordelijk is voor de mislukking van het verbond. In de brief aan de christenen van Efeze wordt de verhouding tussen vrouw en man een beeld van de verbondenheid van Christus met de kerk. Ook hier is het mannelijk perspectief uitgangspunt. In het verhaal van Kana, waar Jezus de eigenlijke bruidegom is, neemt echter zij die gelooft, Maria, het initiatief.
Deze teksten hebben ertoe bijgedragen dat in de katholieke traditie het huwelijk een ‘sacrament’ werd. Inmiddels was bepaald dat de vrouw evenzeer als de man moest instemmen met haar huwelijk. Daardoor was een huwelijk niet langer een verbond tussen twee families, maar tussen twee individuen.
In de trouw en liefde tussen man en vrouw – maar ook in andere relaties – kan iets geopenbaard worden van de liefde en trouw van God voor mensen en van die van Christus voor zijn gelovige leerlingen, de kerk. Dan moeten we echter niet God en Christus altijd verbinden met de man, en de kerk en de mensen met de vrouw. Beide partners kunnen het initiatief nemen.
De relatie tussen vrouwen en mannen en ook tussen mannen en vrouwen onderling is volop in beweging. Dit geldt ook voor de verhouding van God en de mensen. Mensen hoeven niet louter passief te zijn. Ze hebben de ruimte om mede toekomst te scheppen. Dat is een goede zaak, ook al kan het soms moeilijk zijn om te weten hoe verder te gaan. Als er ondertussen maar de wijn van de Tora en het evangelie uit Kana gedronken blijft worden…