Vegetarische tijgers gevraagd

Waarom schiep God geen vegetarische tijger? Dit is een vraag van niet gelovige mensen aan gelovigen. De natuur is maar wreed. De fundamentele regel is ‘eten en gegeten worden’. Er is geen plaats voor mededogen. De sterkste trekt altijd aan het langste eind. Waar is die wreedheid goed voor? Hoe kun je die verbinden met het godsgeloof?

Waarom dus schiep God geen vegetarische tijger? Is het niet beter, verstandiger, het geloof in God op te geven? In een wereld zonder God is de natuur, volgens de liefhebbers van de vegetarische tijger, overigens even wreed.

Een antwoord in eerste instantie is, dat een vegetarische tijger geen tijger zou zijn.

Allerlei gaven zijn hem geschonken om een roofdier te zijn. Een vegetarische tijger zou er geheel anders uitzien. Wat heb je als vegetarische tijger aan klauwen en spiermassa’s? Een tijger zou dan meer op een varken of een koe lijken, kortom geen tijger zijn. Roofdieren hebben bovendien een vaak nuttige taak, dat zij vooral de zwakkere dieren belagen en op die manier ertoe bijdragen, dat hun soort beter overleeft. Het is echter vaak geen pretje om het verscheuren van de prooi te zien.

Een evolutie zonder God is minstens even wreed als een evolutie, waarbij mensen wel een godsgeloof koesteren. De vraag – of is het een eis? – naar een vegetarische tijger veronderstelt een almachtige God, die elke schrede van de evolutie bewaakt en regelt. Maar als God liefde is, is God niet almachtig.

Vooruitlopend op de (betrekkelijke) vrijheid van de mens, heeft ook de natuur een zekere vrijheid om alle mogelijke kanten uit te gaan. Allerlei vormen worden uitgeprobeerd. Er zijn dieren zoals de albatros, die het luchtruim veroveren en zelden met hun poten op de grond staan. Er zijn planten en dieren die de aarde omwoelen en zich erin graven. Alles schijnt onderzocht te worden. Planten en dieren schijnen een traject af te leggen op zoek naar levensmogelijkheden. Lijkt een bepaald traject gunstig, dan volgt een ontwikkeling in die richting. Later kan blijken dat deze ontwikkeling vastloopt: de vorm ligt vast. Er is een manier gevonden om te leven, maar een verdere ontwikkeling schijnt niet mogelijk.

De dieren en planten die zich weinig aan een bepaalde vorm binden, ontwikkelen zich het langst en het verst. In bijna alle opzichten verliest de mens het van plant en dier. Maar zijn hersenen zijn beter dan van enige ander ‘dier’, of misschien moeten we zeggen: ze worden rijker door hun manier van actief zijn.  Bij de mens beginnen religie en cultuur.  Wat voorkwam dat dieren in een chaos verzonken, het systeem van de sterkste die over de anderen heerst, werkt bij mensen niet  meer. Wat hen gaat samenbinden, treffen we in een tamelijk pure vorm aan in het roddelen: er wordt over iemand geroddeld en dat verenigt mensen. Dit is een wrede praktijk.

Mensen begaan vreselijke wreedheden. Dat zijn mogelijkheden die gegeven zijn met onze eindigheid en onze vrijheid. Er bestaat geen oneindige en vrijheidsloze mens. Mensen kunnen kiezen al of niet vegetarisch te zijn. Het geweld is onze grootste uitdaging. Religie confronteert mensen met hun geweld en probeert het te overwinnen. Maar ze doet dat vaak door een vorm van geweld. Ze loopt gevaar zelf een bron van geweld te worden: wie met pek omgaat, wordt erdoor besmet.

Vragen om een vegetarische tijger lijkt me onrealistischer dan vragen naar God.