Geweld is besmettelijk als een virus

Er was eens…

Het is geen sprookje, maar een verhaaltje om duidelijk te maken hoe gebeurtenissen in bijvoorbeeld het Midden-Oosten gevolgen kunnen hebben voor ons en de terreur dichterbij brengen.

Dus: Er was eens een familie, een gezin A. Keurige mensen, ik kan niet anders zeggen, goede buren, actief in de wijk. Tussen hun huis en dat van familie B is een stukje grond met de mogelijkheid er met enige voorzichtigheid twee auto’s te parkeren. Familie B heeft een forse auto, familie A heeft er geen, want volgens hen is elke auto schadelijk voor het milieu. Lange tijd deed A niets met dat stukje grond, maar op een gegeven moment besloot A er omwille van het milieu een boompje te planten.

Families B is ‘not amused’. Ze waren niet van te voren ingelicht. Het boompje staat bijna tegen de scheidingslijn van het stuk land – mijnheer B zei al dadelijk dat de boom ten dele op zijn land staat – en als de boom groter wordt, zullen zijn takken zeker de auto raken, iets wat mijnheer A met kracht ontkende, en hij voegde daaraan toe dat die takken heus niet de lak van de auto van mijnheer B zullen beschadigen, of heeft hij soms een auto gekocht van een slechte kwaliteit?

Daarmee was de toon gezet. A en B herinnerden zich plotseling eerdere kleine voorvallen en ‘misverstanden’ tussen hen. Ze waren zo onbelangrijk dat ze meteen weer vergeten waren, maar nu komen ze weer bovendrijven en winnen ze aan belangrijkheid. Het is duidelijk wat er gaat gebeuren. Allereerst escaleert het conflict tussen A en B. Beleefde taal wordt gevolgd door scheldpartijen. Familie B probeert het boompje uit de grond te rukken, familie A verdedigt hun boom met hand en tand.

Als niemand tussenbeide kan komen loopt een op zich tamelijk onbelangrijk incident uit op geweld. A en B beginnen elkaar te terroriseren. Het is mogelijk dat de vechtende partijen vergeten waar het conflict oorspronkelijk over ging. Andere belangen en argumenten nemen de plaats in van die van de beginfase.

Er is niet alleen escalatie, er is ook besmetting als van een virus. Neem mevrouw C, die in een flat woont en geen tuin heeft en ook nooit heeft gehad. Maar ze heeft in haar leven zelf enige conflicten gehad, met haar man en met haar werkgevers. De ruzie, een paar meter verder op, roept bij haar veel emoties op. Ze herkent het conflictueuze en kiest zelfs partij, niet op grond van wat rechtvaardig is, maar omdat ze mevrouw A wel leuk vindt.

Ze is niet de enige die zo komt tot het deelnemen aan het conflict. Met wat ‘geluk’ staat spoedig de hele straat in brand. De geweldige gave anderen na te volgen en het gegeven dat iedereen wel eens in een ingrijpend conflict is geweest maken een conflict tot iets zeer besmettelijks.

Deze ontwikkeling geldt ook van conflicten die geografisch ver van ons verwijderd zijn. Die geografische afstand is betrekkelijk. Te voet is het een geweldige onderneming. Met het vliegtuig ben je er in drie uur. De berichtgeving is razendsnel en bevat meestal met de berichten ook interpretaties. Omdat iedereen wel eens in een conflict is geweest, herkennen we wat er gebeurt. Het roept bij ons emoties op en je kunt je zo betrokken voelen dat je echt partij kiest en dingen doet die je van te voren niet voor mogelijk had gehouden.

De wereld is kleiner geworden. Binnen de kortste keren werkt de geruchten- en de feitenmachine. Een ruzie ergens in een Congolees dorpje kan uitlopen op een kernoorlog. Als een virus verspreidt het geweld zich, steeds veranderend van gedaante en naam. Buitenstaander blijven bij opkomende conflicten, luisteren, geduld hebben en bovenal vergeving kunnen een zalf zijn die oude wonden geneest.