Zoeken naar God? God zoekt ons

Meister Eckhart T-shirt

Meister Eckhart T-shirt

Er zijn talloze wegen die mensen op het spoor kunnen brengen van God. Twee wegen springen eruit. De ene weg is die van het goede en slechte handelen, kortom van de ethiek. Die van de andere is die van de mystiek, het zoeken naar de eenheid met God.

Deze laatste is op dit ogenblik tamelijk populair. In de jaren zestig en zeventig werd een theologie van de bevrijding ontwikkeld. God werd gezocht in het gebeuren van de vrijmaking van mensen die worden uitgebuit. Ik herinner me dat ik in Lima was en daar in een grote volle bioscoopzaal geluisterd heb naar de grote man van de bevrijdingstheologie Gustavo Gutiérrez over ‘geloof en werken’.

In de afgelopen jaren trekt de mystiek de aandacht. ‘Mystiek‘ is een lastig begrip. Ik zie ‘mystiek’ als een poging direct met God te leven of het zoeken één te worden met God. Een mystieke richting die nu sterk in de belangstelling staat, is – naar de titel van een boek onder de redactie van André van der Braak- ‘De spiritualiteit van Meister Eckhart’ (Almere, 2013).

Deze theoloog en dominicaan leefde van 1260 tot 1325 en kwam uit Thuringen. Hij doceerde theologie, was verschillende keren prior van een klooster, werd tot provinciaal gekozen, predikte in allerlei kerken en vooral tot zusters. Hij was dus een drukbezet man met vele contacten, niet iemand die een stil en rustig leven leidde in de eenzaamheid van zijn kloostercel. Hij stond vanuit de leiding van de Kerk gezien op het randje van ketterij, maar toen zij een paar van zijn stellingen veroordeelde, was hij al gestorven.

Zijn taal is origineel en kan gemakkelijk misverstanden oproepen. Zoals een goed dominicaan betaamt legt hij veel nadruk op het feit dat wij God niet kennen. Alles wat wij zeggen over God als Drie-eenheid, als eenheid, als goed, wijs en barmhartig is beperkt en ontoereikend.

Meister Eckhart-mok

Meister Eckhart-mok

We moeten van God af om God te vinden, is een van zijn uitdagende stellingen. God kennen moet gebeuren zonder beelden en voorstellingen. Je kunt geen ‘bestaan’ aan God toekennen, want ‘bestaan’ doen wij, mensen. De ziel moet leeg en ontvankelijk worden om God te ontvangen. Je wilt je identificeren met God. Dat houdt in dat je eigen wil niet kan verschillen van Gods wil. De mens wordt getransformeerd in God. De ziel wordt goddelijk, maar God wordt niet getransformeerd in de ziel. De ziel moet God achter zich laten en doorbreken naar de ‘godheid’. God blijft God en de ziel blijft ziel en toch vallen ze samen. In de liefdesdynamiek valt het onderscheid tussen geven en nemen weg.

Zoals bij andere mystici gaat het bij Eckhart om de eenheid van de mens met God. Hij vooronderstelt dat het ‘ene’ beter is dan het ‘vele’. God is één. De schepselen zijn veelvoudig. Het ‘ene’ is volmaakt. Het vele is onvolmaakt. Eckhart ontleent dit aan de heidense filosoof Plotinus (204-270). Hoewel zijn naam bij het grote publiek bijna onbekend is, heeft Plotinus een zeer grote invloed gehad op het denken en leven van christenen vanaf de vroege middeleeuwen. Dit is niet de plek om daarop door te gaan.

Die vooronderstelling dat eenheid beter is dan veelheid, is voor mij niet vanzelfsprekend. In de liefde worden verschillen niet slechts geduld, maar ook positief beaamd. Niet alleen ‘hetzelfde’ zijn wordt in de liefde gevierd, maar ook het anders zijn. Veelheid is ook een rijkdom. Zoeken naar God? Ik denk dat dit niet hoeft. God zoekt naar ons, op vele manieren.

Klik hier voor een portret van Meister Eckhart o.p..

Delen:

1 reactie

Opgeslagen onder God

One Response to Zoeken naar God? God zoekt ons

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *