Het programma Tegenlicht van de VPRO vind ik een van de beste programma’s die op de TV verschijnen. Een programma dat te denken geeft en nieuwe inzichten aanreikt. Op zondagavond 21 februari was het onderwerp: de Chinese wereldorde. Ik ben geen econoom, geen socioloog, geen politicus.
Er is een groot cultuurverschil tussen het ‘westen’ en China. De economische leiders in China zeggen er niet op uit te zijn om heel het leven onder de hegemonie van de economie te brengen. De mens is een politiek dier, dat leeft in verbanden met anderen. Dat klinkt positief.
China wil niet dat Amerika en de andere staten van het ‘westen’ Azië overheersen en met wapens bedwingen. Het christendom heeft steeds weer zich willen verbreiden en legt zich op aan anderen, zeggen de Chinese leiders. Anderen werden gedwongen zich te bekeren. Zij moesten het christendom erkennen als beste vorm van geloof. Het gevolg is dat volgens hen nu nog 85% van de zich ontwikkelende wereldbevolking in armoede leeft.
China wil zich niet bemoeien met de regeringen van andere landen. Zij moeten China bewonderen en als China willen zijn. Uiteindelijk betekent dit dat China de wereld beheerst en regelt, maar de plaatselijke regeringen laat doen wat zij nodig vinden. Dat lijkt vredelievend, maar dat is het niet. De uitnodiging te worden als China maakt dit land de maatstaf van alles. Het is een oproep tot rivaliteit. Het is maar zeer de vraag of deze in de hand te houden is. Zouden de andere naties dit verschil accepteren?
Volgens de Chinese leiders is de Chinese traditie positiever over de mens dan het christendom. In China is het een kwestie van iemand goed opvoeden. De rest komt dan vanzelf.
China kan niet veel met het begrip ‘zonde’. Het is het christendom dat de zonde en het falen van de mens zo centraal stelt. De wraak is een ander centraal gegeven in het westen. In China komt dit verschijnsel nauwelijks voor, want haat wordt onmiddellijk onderdrukt en wordt in de literatuur nauwelijks vermeld. Ik denk dat dit geen oplossing is. De haat blijft, maar mag niet getoond worden. Kunnen er geen momenten zijn dat de opgekropte haat naar buiten komt?
De Chinezen zeggen dat de politiek boven de economie gaat. De politiek gaat anders dan in het Westen. Het ideale model voor de politiek is de familie. De vader of de keizer blijft op enige afstand en treedt alleen op als het nodig is en dingen te veel uit de controle vallen. De politiek moet de economie sturen. Daarvoor moeten we een beroep doen op de klassieke werken die in China zijn overgeleverd zoals Confucius. Daarnaast wil China de gouden standaard weer invoeren. Of goud een concretere wekelijkheid is dan papieren documenten en mondelinge beloften valt te bezien.
Wanneer je de Chinese leiders over het christendom hoort spreken, krijg ik het gevoel dat ze de klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt. Ik vraag me af of dat niet evenzeer van vele christenen geldt. En van mijzelf.
Christenen en anderen is de macht gegeven schulden, zowel morele als materiële schulden, kwijt te schelden, te vergeven. Maar al spoedig heeft de aandacht voor de kwijtschelding en de vergeving plaatsgemaakt voor die van het te vergeven kwaad. De vergeving zonder voorwaarden vooraf, die Jezus aanbood, heeft plaatsgemaakt voor een uitgebreide juridische haarkloverij en voor de verhalen van pijnlijke offers.
De missionering, ontstaan door de vervolgingen en de vrijheid waarmee die getrotseerde werden, is verworden tot een kolonisering van de wereld. Jezus stond kritisch tegenover het familiegebeuren. Wordt dit een gevecht tussen oude boeken?
Klik hier voor de aflevering van Tegenlicht.