De oude inquisiteurs moeten zich wel in hun graf hebben omgedraaid 0p 16 april. Ze hebben gestreden voor een samenleving waarin iedereen op het juiste spoor zou zitten. Dat goede spoor moest er desnoods met geweld worden ingehamerd. Lijfstraffen waren eeuwen lang gewoon. Die konden gegeven worden bij het overtreden van een maatschappelijke regel, maar ook als penitentie voor het overtreden van Gods geboden, en bij ketterij.
foto Ramon Mangold
Maar bij het 800-jarig bestaan van de Orde van de Predikers (dominicanen) is een van de belangrijkste sprekers een Marokkaan of Berber, een moslim die voortreffelijk Nederlands spreekt. Als kind ging hij met zijn ouders mee om meer welstand en geluk te vinden in Nederland. Hij is politiek geïnteresseerd, gaat zelf de politiek in, wordt lid van de Partij van de Arbeid, en brengt het vervolgens tot staatssecretaris, wethouder in Amsterdam en burgemeester van Rotterdam.
Omdat ik niet meer met de hand kan schrijven, stip ik hier alleen maar een paar opmerkingen aan die hij maakte. Het thema waarover hij gevraagd was te spreken is: ‘God, midden in de wereld’. Wat valt mij op?
Hij houdt geen lezing over dit thema, maar laat zien hoe hij in de praktijk ermee omgaat, hoe woorden moeten wijken voor daden. Ahmed Aboutaleb is geen man die lezingen houdt voor een groot publiek. Hij praat liever met een paar mensen aan een tafel of staande in een kring. Misschien zou de huidige paus dezelfde voorkeur hebben. Maar er schijnt in de katholieke kerk een aandrang te zijn zich liever te richten tot miljoenen.
Aboutaleb vertelt verhalen en nodigt anderen uit hun verhalen met hem en anderen te delen. Hij zou graag aan mensen als Poetin willen zeggen: hier heb je de aarde. Je mag er mee doen wat je wilt. Dictator zijn zou Poetin niet lang volhouden. Het betekent althans voor mij en, als ik het goed begrepen heb, voor Aboutaleb, dat je geen medemensen hebt.
Leven zonder medemensen is onmenselijk, onmogelijk. Contact zoeken met anderen beschouwt Aboutaleb als een van zijn voornaamste taken. Er zijn 174 verschillende nationaliteiten in zijn stad. Hij is bereid op alle uitnodigingen tot een bezoek en een gesprek in te gaan. Ik weet niet of zijn vrouw een rol heeft in zijn opvatting van het burgemeesterschap.
In de Koran wordt verteld dat de profeet klaagt over de grote verschillen in de wereld. Dan zegt God tegen hem: als ik het gewild had, dan had ik de wereld wel zo gemaakt. Een dergelijk verhaal vind je niet in de Bijbel, maar wel verhalen die mensen bewust maken van eenheid en veelheid. Niet alleen verhalen, maar ook het daadwerkelijk slechten van de muur tussen jodendom en heidendom; het toelaten van de heidenen tot de joodse erfenis zonder de eis eigen taal en traditie helemaal op te geven.
Opmerkelijk vond ik Aboutalebs uitspraak dat de sociale waarden van onze Nederlandse samenleving in hoge mate te danken zijn aan de oudere christelijke politici, meer nog dan aan de socialistische. Ik weet niet of hij gelijk heeft. Hij vond dat we ons hiervan bewust moeten zijn en die waarden moesten verdedigen. Het is bemoedigend een moslim positief over het christendom te horen spreken. Omgekeerd kan dit ook zo zijn. Wat zijn de islamitische waarden en hoe kunnen zij voor ons van betekenis zijn?
Hij brak een lans voor de geloofwaardigheid van politici. Zij worden vaak niet geloofd. Wat een of andere lage ambtenaar meent te weten, wordt gemakkelijker geloofd dan degene die er voor verantwoordelijk is. Hiermee raakte hij aan een van de grote zorgpunten in ons politieke bestel. Als hij daar ziek van werd gaf zijn dokter altijd hetzelfde recept: neem een week vrij. Misschien ook een vergeten waarde van de joodse en christelijke tradities?
*