Amos Oz maakt Jezus een slappe figuur

amos-oz_judasDe figuur van Jezus blijft velen boeien. Zijn naam komt niet alleen voor in geschiedenisboeken, in gezangen en gebeden, in de catechese, maar ook in de literatuur.

Het verschijnen van zijn naam in romans is naar mijn gevoel tamelijk nieuw. Eerbied voor de persoon van Jezus, en misschien angst voor de reacties van de kerken of van individuele gelovigen waren een obstakel.

In onze geseculariseerde wereld is er een grotere vrijheid om met de geschiedenis om te gaan. Zo zegt de Israëlische schrijver Amos OZ dat hij niet geïnteresseerd is in wat de geschiedenis van de feiten is, maar in de vraag hoe de geschiedenis had kunnen lopen. In zijn mooie roman Judas schildert hij een andere Jezus dan we de laatste jaren gewend zijn.

Vele eeuwen overheerste een beeld van Jezus als een goddelijke figuur, die onaantastbaar was en daarom niet echt geschikt als romanfiguur. Wat hij deed en zei hoorde bij het rijk van de eeuwigheid. Zijn afbeelding riep op tot aanbidding, maar veel minder tot navolging. Hoe iemand na te volgen die goddelijk is?

De laatste twintig, veertig jaar is de mens Jezus een meer politieke figuur geworden. Iemand die maatschappelijk actief was, afkomstig uit het agrarische Galillea, geen Judeër, maar een man die kritisch stond tegenover Jeruzalem, de tempel en het machtscentrum van de Romeinen. De Romeinse bezetters kruisigden hem, een vorm van doodstraf gereserveerd voor hun politieke tegenstanders. Volgens de aanklacht had Jezus zich gepresenteerd als de koning van de Joden.

Amos Oz komt met een heel eigen interpretatie. Jezus verschijnt in zijn roman als een zwakke figuur. Hij geneest mensen en zegt bemoedigende dingen. Hij ziet heel goed dat naar Jeruzalem levensgevaarlijk is. Hij durft niet. Judas spoort hem echter aan wel naar Jeruzalem te gaan. Hij gelooft dat God Jezus van het kruis zal redden en levend van het kruis zal afstappen.

Judas is in de ogen van Oz de eerste Christen. Hier gaat Amos Oz terug op een oude traditie die voor een goed deel islamitisch is. In tegenstelling met de Joodse en christelijke tradities worden de profeten van God gezien als mensen die onkwetsbaar zijn; het loopt altijd goed met hen af. Daarom kan Jezus niet op het kruis gestorven zijn. Judas hoopt en verwacht dat op het moment van redding van Jezus het koninkrijk der hemelen in de wereld komt.

Amos Oz

Amos Oz

Oz suggereert dat zonder Judas het christendom niet ontstaan was. Judas is een verrader, omdat hij zich lijkt aan te sluiten bij de tegenstanders van Jezus, maar in feite komt hij op voor het belang van Jezus. Hij verwijst naar grote staatslieden zoals generaal de Gaulle, die beloofde op te komen voor het behoud van Algerije als kolonie van Frankrijk, maar toen puntje bij paaltje kwam koos voor de onafhankelijkheid van Algerije en de meerderheid van zijn kiezers daarin meekreeg. Voor velen was hij daardoor een verrader.

De achtergrond van de roman van Oz is een discussie in Israel. De zoon van een van de hoofdpersonen in de roman, Gershom Wald, is het niet eens met het besluit van Ben Goerion een staat te stichten voor de Joden. Hij ziet veel meer in samenwerking met de Arabieren zonder de vorming van een staat, een standpunt dat hem in de ogen van velen tot een verrader maakt. Hij gaat wel in dienst, wordt zo een verrader in de ogen van zijn medestanders, en sneuvelt.

In feite weten wij niets van Judas af en weinig over Jezus. In mijn ogen was Jezus een mens die voor de idealen van recht en gerechtigheid stond, en van kwijtschelding van materiële en immateriële schulden, zoals verwoord in het gebod van het Jubeljaar. Oz heeft een mooie roman geschreven, maar hij maakt Jezus tot een slappe figuur.

Delen:

Schrijf een reactie

Opgeslagen onder Jezus, de Christus

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *