Eind juli en begin augustus wordt er regelmatig gewaarschuwd om niet in deze dagen met de auto naar het zuiden van Frankrijk te rijden. Heel Frankrijk gaat dan op vakantie. De wegen zijn overvol, de volwassenen ergeren zich overal aan, kinderen beginnen te jengelen en vragen voor ze de zoveelste keer of we er al zijn. Boeren. tankbedienden, vrachtwagenchauffeurs vinden dit de ideale tijd om ergens tegen te demonstreren.
Toen merkte iemand op – we vormden een groepje doorgewinterde priesters en religieuzen – dat je op liturgisch vlak ook een soort opstopping hebt in deze tijd. Eind juli, begin augustus wordt een reeks stichters van orden en congregaties gevierd.
Ze zijn allen overleden begin augustus eind juli, maar niet in hetzelfde jaar: 11 juli Benedictus, stichter van de benedictijnen, 13 juli Birgitta (birgitinessen), 13 juli Ignatius van Loyola (jezuïeten), 1 augustus Alfonsus van Liguori (redemptoristen), 2 augustus Petrus Eymard (sacramentariërs), 8 augustus Dominicus (dominicanen), 11 augustus Clara (clarissen), 12 augustus Johanna de Chantal (visitandinnen).
Buste van Dominicus, met moderne methoden gereconstrueerd vanaf de vormen van zijn schedel.
Omdat de sterfdatum soms al bezet was, verhuisden sommige heiligen een of meer keren van feestdag. Dominicus, overleden in 1221, verhuisde van 6 augustus, zijn sterfdag, naar 4 augustus, omdat 6 augustus al ‘bezet’ was. Daarna in de vorige eeuw van 4 augustus naar 8 augustus, om mij niet bekende redenen. Vaak wordt zijn feest gevierd op 24 mei, de herbegrafenis van Dominicus in een mooier graf, om de simpele reden dat in augustus velen van zijn medebroeders op vakantie zijn en bijvoorbeeld ergens in een vakantiefile zijn beland.
Toen ik nog eens naar mijn lijstje keek viel me nog iets anders op. De meer moderne stichters verbonden hun stichting met een devotie, een bijzondere aandacht voor een meer of minder belangrijke element uit de christelijke traditie: redemptoristen, sacramentariërs en later passionisten en vele zustercongregaties noemden zich naar een devotie. De devotie stond op een of andere manier centraal.
De constituties van de dominicanen zeggen nadrukkelijk dat de orde niet gesticht is voor het heil van haar leden maar voor het heil van anderen. Het is duidelijk waar de orde voor staat. Er is een ruimte, de ruimte van de hele wereld. Dominicus wilde naar de grenzen van de wereld. Fanjaux, dat vele jaren zijn uitvalsbasis was, heeft een hoogte vanwaar je heel ver kan uitkijken. Dit hoor je terug in de overtuiging dat de orde is gesticht voor het heil van anderen.
De zorg voor het heil van anderen ontbreekt bij de latere stichtingen niet. Vele organiseerden volkmissies, waarbij een parochie of dorp een week of langer bestookt werd met preken en oproepen tot bekering. De vrouwelijke stichters zetten scholen op, bouwden de gezondheidszorg op, waren betrokken bij het maatschappelijk werk.
Maar hun namen hadden weinig te maken met wat zij deden: ‘De arme zusters van het kindje Jezus’, ‘Zusters van de voorzienigheid’, ‘Zusters van barmhartigheid’, zusters van Jezus, Maria en Jozef’, ‘Paters van het Heilig Hart – een devotie die onder druk van enige pausen ook jezuïeten werd opgedrongen.
Naar mijn gevoel kreeg wat bijkomstig was meer nadruk dan waar het om gaat: het rijk van God, van vrede en gerechtigheid. Wordt de wereld zo niet kleiner gemaakt?