‘Vrede verbindt’ is het motto van de vredesweek van dit jaar (17-25 september). Het accent valt daarbij op Syrië en op de vele vluchtelingen. Het aantal vluchtelingen groeit en groeit. Afschuwelijk geweld vindt niet alleen plaats in islamitische landen, een meer christelijk land als Zuid Soedan is verwikkeld in een burgeroorlog gebaseerd op oude stamverschillen en nieuwe militaire machtscentra.
Ik vraag me af of dit het motto wel goed gekozen is. Vrede verbindt… Wat zoek je eigenlijk? Verbondenheid of vrede? Vanavond vindt weer een wedstrijd plaats in de UEFA-cup. Mensen kunnen zich dan zeer met elkaar verbonden voelen.
Maar wat hen verbindt is de gezamenlijke vijand, de tegenpartij. Samen zingen, samen schreeuwen, hand in hand staan. Na afloop een biertje drinken.
Als het een goede wedstrijd is geweest, blijft het relatief rustig, zelfs als de wedstrijd is verloren. Maar als men zich bekocht voelt – de reis, het toegangskaartje, misschien een hotel en dit voor een levenloze wedstrijd – dan kan de vlam in de pan slaan. En de schade kan groot zijn. Meestal zal de politie proberen de twee partijen gescheiden te houden – een voorbeeld van vrede, niet gebaseerd op verbinden, maar op scheiden.
Voetbalgeweld verbindt ook.
Vrede uit verbondenheid kan een gevoel van gezapigheid oproepen. De vrede is dan die van een mooie zomeravond, nog laat op het strand zijn of je met elkaar verbonden voelen rond wat Franse kaas en wijn.
Als je dit vaak doet met aanvankelijk vreemde mensen, kan de verbondenheid groeien en een echte vriendschap ontstaan. De situatie is al vredig vanaf het begin. Die vrede verdiept zich dan min of meer stilletjes. Deze vrede is meestal die van een kleine groep.
Ik zie vrede als meer dynamisch. Muren moeten worden gesloopt, bruggen gebrouwd. Die muren en het niet bouwen van bruggen waren misschien ook al pogingen de vrede te handhaven. Men bouwde muren en ontwierp geen bruggen omdat men het veiliger vond afstand te bewaren. Houd de ander op een afbrand, dan bewaren we de vrede. Een gewapende vrede, maar toch een soort vrede dat het zelfs mogelijk maakte om je onder voorwaarden toch te wagen in het gebied van die ander.
Vrede kan zo’n mooi visioen zijn, dat we onderschatten wat een gewapende vrede ons kan geven.
Een gewapende vrede is gevaarlijk. Een vergissing kan desastreuze gevolgen hebben. Om zoiets te voorkomen moeten er allerlei zaken geregeld worden. Die regelingen vooronderstellen contacten, vaak oog in oog. Hierdoor kan de waardering van elkaar groeien.
Een gewapende vrede kan het zaad zijn waaruit met andere middelen daarnaast vrede opbloeit. Men moet dan wel de gewapende vrede zelf niet tot een ideaal maken. Het visioen van vrede moet levend blijven. De gewapende vrede is kostbaar en deze kosten zullen vooral op de magere schouders van de kleine inkomens terecht komen. Vrede verbindt, ja, maar tot welke prijs?