De tijd, vlak voor de Advent, is het moment dat in de katholieke kerk in Nederland het directorium onder de parochies, priesters en pastorale werkers wordt verspreid.
Het directorium is de kalender van het liturgisch jaar. Voor elke dag in het jaar wordt aangegeven of er een kerkelijk feest is, welk feest, welke heilige herdacht wordt, in de hele kerk of in welke orde of congregatie. Er wordt aangegeven welke Bijbelteksten kunnen of moeten gelezen worden.
Met glutenvrij brood of druivensap kun je geen eucharistie vieren… ‘Dit is eerder heilige scheikunde dan theologie.’
De samenstelling moet een hele klus zijn. 157 bladzijden nauwkeurig werken. Naast het directorium is er een bijlage van 224 bladzijden. Deze bijlage bevat liturgische documenten, meest regels betreffende de zondagsviering, gezangen (welke mogen gezongen worden), andere kalenders en kerkgebouwen (o.a. sluiting). Ik pakte het boekje en bij het open slaan bleef mijn vinger haken bij bladzijde 27. Een mijn collega overkwam precies hetzelfde, ook bladzijde 27. Een teken van God? Ik denk van niet.
Een brief van de congregatie (‘ministerie’) van de geloofsleer van 24 juni 2003 wordt afgedrukt. Misschien zo laat omdat de bisschoppen er geen brood in zagen. De congregatie had vele jaren besteed aan de vraag welke richtlijn te volgen bij het kunnen communiceren door mensen die geen gluten verdragen en/of zelfs maar een klein beetje alcohol. Het is sympathiek dat de congregatie aandacht besteed aan deze betrekkelijk kleine groep mensen.
Welnu, hosties die volkomen vrij zijn van gluten vormen geen geldige materie voor de viering van de eucharistie. Normaal bestaat 60% van de tarweproducten uit gluten, een groep eiwitten.
Je denkt dat je communiceert, maar volgens de congregatie doe je dat niet. Je moet je dan tevreden stellen met alleen wijn. Met de wijn is het gemakkelijker: ook most waarvan de gisting is uitgesteld geldt als geldige materie voor het vieren van de eucharistie. Waarom weet ik niet.
Is dit theologie? Het is een soort ‘heilige’ scheikunde of natuurkunde.
Ik dacht dat eucharistie vieren delen was met elkaar en met Jezus. Dat je eten en drinken deelt ligt voor de hand, liefst het eten en drinken dat gewoon en dagelijks is. In het delen is Jezus aanwezig.
‘Volgens mij kun je ook eucharistie vieren met rijst in plaats van met brood.’
Volgens mij kun je ook eucharistie vieren met rijst in plaats van met brood, dat in vele landen uitheems is en peperduur, alleen bereikbaar voor de rijken. Dit is geen nieuwe gedachte. Er wordt niet over gepraat, want onmiddellijk valt men terug op de ‘heilige’ chemie.
Volgens mij maakt het niet uit of er veel of weinig gluten in brood zitten, althans wat het vieren van de eucharistie betreft.
De brief bevat ook normen voor priesters. Je gezonde verstand gebruiken is niet genoeg, je moet van de plaatselijke bisschop toestemming hebben hosties te gebruiken met een laag glutengehalte. Men moet zeer omzichtig zijn mannen tot priester te wijden die geen gluten of/en alcohol mogen gebruiken om medische redenen.
Ik krijg de indruk dat de ‘sacramenten’ in de loop van de eeuwen dingen zijn geworden. In deze opvatting is de eucharistie vooral brood en wijn die ook ‘aanbeden’ kunnen worden.
In het sacrament van de zieken heeft de olie een centrale plaats gekregen en zijn het bidden en de aanwezigheid van de gemeenschap op de tweede plaats gekomen. Bij het huwelijk draait veel om de vraag of de ‘huwelijksdaad’ wel voltrokken is, niet het karakter van een verbond tussen mensen.
In het vergeven van kwaad is de belijdenis het belangrijkste element geworden, niet de viering van Gods vergevende kracht die vergeeft zonder voorwaarden vooraf.
Heel lang is de olie en het oliën gezien als dat wat iemand tot priester maakte en niet de missie en aanwijzing door de gemeenschap. In de doop gaat het niet om het water maar om een dynamisch gebeuren, waarvan alle deelnemers onderdeel zijn. We zoeken nu naar een meer menselijke kerk.