Verkiezingen zijn een loterij

In het oude Griekenland, bakermat van de democratie, was een verkiezing een loterij.

Wanneer er in Egypte een nieuwe leider van de Kopten gekozen moet worden, vindt er op het einde van de procedure een loting plaats. Twee briefjes met ieder een naam van een kandidaat die in de verkiezingsrondes boven zijn komen drijven, worden in een kelk of op een pateen gelegd en vervolgens moet een jongetje van een jaar of twaalf er een van kiezen.

Degene die zo gekozen wordt is de nieuwe patriarch van de Koptische kerk. De democratisch verkiezingen – met dien verstande dat vrouwen geen stem hebben – lopen uit op een loterij.

De idee om de procedure te laten uitlopen in een loterij komt waarschijnlijk voort uit verschillende bronnen en motieven. Zo voorkomt de Koptische kerk dat uiteindelijk de kerk verscheurd wordt door twee of meer rivaliserende fracties. De keuze wordt de kiesmannen uit handen genomen.

Benadrukt wordt dat de aanstelling in laatste instantie van God uitgaat. Niet een machtige leider beslist over het werpen van het lot, maar een onschuldig kind. De patriarch moet zelf geen slimme vos zijn, maar iemand die wordt als een kind.

De geschiedenis levert een ander sterk argument op. Als je kijkt naar de meer democratisch momenten in de Griekse, vooral Atheense, geschiedenis van de vijfde eeuw v. Chr. moet je vaststellen dat loting een grote rol speelde.

De leden van de Raad, een commissie van de Volksvergadering, de leden van de rechtbank en de verschillende ambtsdragers werden door het lot aangewezen.

Wij zijn geneigd om rationele argumenten te zoeken voor deze loterij, bijvoorbeeld om corruptie tegen te gaan. Misschien speelden die een rol, maar de loterij was allereerst een religieus gebeuren. De goden gaven aan wie de macht mocht hebben, of liever het lot wees aan wie er geofferd mocht/moest worden en degene die geofferd werd, kreeg vervolgens goddelijke waardigheid. Immers het mensenoffer had alle burgers rondom zich verzameld en zo de vrede hersteld en gehandhaafd.

De dragers van een ambt of leden van een regering werden evenzeer vereerd en op andere momenten verguisd, zoals nog steeds gebeurt. Loten was gewoon. De benodigde menselijke slachtoffers had men in voorraad.

Voor ons hebben verkiezingen niks sacraals.

Voor ons hebben de verkiezingen geen religieuze betekenis meer. Het rood maken van een vakje heeft niets sacraals. Maar zeker in ons land zijn de verkiezingen een loterij, al is dit niet in dezelfde betekenis als in Athene.

Ik heb zo nu en dan iemand, meestal een hoger opgeleide, gevraagd of hij of zij een verkiezingsprogramma las. Niemand. Ik doe het zelf ook niet.

Bij de formatie van een kabinet moet er zoveel worden ingeleverd of zijn de omstandigheden zozeer veranderd dat het partijprogramma al verouderd is. Kritiek op elkaars programma’s levert weinig stemmen op, denk ik. Bij het stemmen weet je niet wie de regering gaan vormen.

Iedere partij heeft wel een eigen ‘geur’, een richting, roept associaties op. Je probeert aan te voelen welke partij en welke kandidaten het meest in je eigen richting gaan, meer intuïtief dan rationeel. Er komen beelden van de partijen boven drijven. Voor nieuwe partijen is dit moeilijk. Ze zijn vaak alleen gericht op één enkel thema.

Niet stemmen dan maar? Lijkt me niet verstandig. Dan maak je de verkiezingen pas echt tot een loterij. We willen toch niet terug naar Atheense toestanden? Dreigende chaos en mensen die er voor moeten betalen?

Delen:

Schrijf een reactie

Opgeslagen onder Geloven vandaag

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *